Cyngor Llyfrau Cymru yn rhan o ymgyrch Llywodraeth Cymru ‘i fynd â Chymru i’r Byd’

Fel rhan o Gronfa Cefnogi Partneriaid Cwpan y Byd Llywodraeth Cymru, mae Cyngor Llyfrau Cymru ymhlith y 19 sefydliad sy’n cefnogi tîm Cymru wrth iddynt fynd i Qatar ym mis Tachwedd.

Cyhoeddodd y Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething, enwau’r prosiectau a fydd yn hybu a dathlu Cymru yn y twrnament. Bydd cyfanswm o £1.8 miliwn yn cael ei rannu ymhlith 19 prosiect, gan helpu i rannu gwerthoedd a gwaith ein cenedl i sicrhau gwaddol cadarnhaol a pharhaol i Gymru a phêl-droed yng Nghymru.

Mae Cyngor Llyfrau Cymru wedi cael arian i ddarparu llyfrau ar thema pêl-droed am ddim i lyfrgelloedd a banciau bwyd ledled Cymru, er mwyn dod â hud pêl-droed i ddarllenwyr a dathlu campau tîm Cymru.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr y Cyngor Llyfrau: “Rydyn ni wrth ein bodd i gael bod yn rhan o’r rhaglen gyffrous yma ac i ddefnyddio angerdd y dathliad o lwyddiant Cymru yng Nghwpan y Byd i sbarduno cariad at ddarllen a helpu pobl ifanc i ddatblygu eu sgiliau llythrennedd.

Mae gan ddarllen a gweithgarwch corfforol rôl bwysig i’w chwarae yn ein hiechyd a’n lles ac mae Straeon Campus yn dod â’r ddwy elfen at ei gilydd. Boed yn helpu cefnogwyr pêl-droed i ddarganfod llyfrau y byddan nhw’n eu caru, neu’n darparu rhywfaint o ysbrydoliaeth i annog cyfranogiad mewn pêl-droed, gemau a chwaraeon, bydd plant a phobl ifanc yn gallu dewis o ddetholiad eang o lyfrau ar thema pêl-droed i’w mwynhau yn ystod Cwpan y Byd ac i ddathlu lle Cymru yn y twrnament.”

Bydd prosiect Straeon Campus y Cyngor Llyfrau yn darparu detholiad o lyfrau diweddar ar thema pêl-droed, yn y Gymraeg a’r Saesneg, i lyfrgelloedd awdurdodau lleol ac i fanciau bwyd ledled Cymru. Bydd y llyfrau ar gael o ddechrau mis Tachwedd a bydd ystod eang o deitlau ar gyfer pob gallu darllen, o’r Cyfnod Sylfaen i oedolion. Bydd rhagor o wybodaeth ar gael ar wefan y Cyngor Llyfrau.

Yn ei ddatganiad dywedodd Vaughan Gething: “Mae Llywodraeth Cymru wedi sefydlu ystod uchelgeisiol a chyffrous o weithgareddau i wneud yn fawr o’r cyfle unigryw a gynigir gan dîm pêl-droed dynion Cymru’n cymeryd rhan yng Nghwpan y Byd FIFA.

Dyma’r cyfle mwyaf arwyddocaol o ran marchnata a diplomyddiaeth chwaraeon a gyflwynwyd erioed i Lywodraeth Cymru o ystyried proffil y digwyddiad.

Rydym yn benderfynol o elwa ar y llwyddiant hanesyddol hwn a sicrhau buddion gwirioneddol i bobl yma yng Nghymru.”

Llongyfarchiadau gwresog i’n Prif Weithredwr, Helgard Krause, wrth iddi ymuno â Gorsedd y Beirdd am ei chyfraniad i’r celfyddydau yng Nghymru.

Yn wreiddiol o Pfalz yn ne’r Almaen ac yn amlieithog, mae gan Helgard gyfoeth o brofiad ym maes cyhoeddi yn y Deyrnas Unedig ac yn rhyngwladol.

Daeth i Gymru yn 2005 a dechrau gweithio i’r Cyngor Llyfrau fel Swyddog Gwerthu Rhyngwladol. Dysgodd Gymraeg er mwyn ymgymryd â rôl Pennaeth Gwerthu a Marchnata, ac yr oedd yn rhugl o fewn ychydig fisoedd. Bu’n Gyfarwyddwr Gwasg Prifysgol Cymru o 2010–2017, cyn dychwelyd i’r Cyngor Llyfrau yn 2017 yn Brif Weithredwr.

Dywedodd Helgard: ‘Rwy’n teimlo’n hynod freintiedig ac emosiynol o dderbyn yr anrhydedd hon a chael ymuno â chylch disglair o feirdd, awudron ac unigolion creadigol eraill sydd wedi cyfrannu cymaint at yr iaith a’r diwylliant Cymraeg. Mae’n bleser cael llwyfan i hybu’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru ymhellach a thynnu sylw at bwysigrwydd llyfrau a darllen yn gyffredinol.’

Yn y llun gwelir yr Archdderwydd, Myrddin ap Dafydd yn croesawu Helgard i’r Orsedd.

PENODI LINDA TOMOS CBE YN GADEIRYDD CYNGOR LLYFRAU CYMRU

Penodwyd Linda Tomos yn Gadeirydd Bwrdd Ymddiriedolwyr Cyngor Llyfrau Cymru yn y Cyfarfod Blynyddol a gynhaliwyd ddydd Llun, 25 Gorffennaf. Mae Linda yn olynu’r Athro M. Wynn Thomas, sy’n ymddeol ar ôl arwain y Cyngor am 20 mlynedd.

Cadarnhaodd yr aelodau hefyd y byddai Rona Aldrich yn parhau yn ei rôl fel Is-Gadeirydd y Cyngor Llyfrau, rôl y mae wedi ei chyflawni ers 2015.

Ar ôl ei phenodi, dywedodd Linda Tomos: ‘Rwyf yn edrych ymlaen at gydweithio â’m cyd-ymddiriedolwyr a staff talentog y Cyngor Llyfrau i ddarparu strategaeth gyffrous ac uchelgeisiol ar gyfer y pum mlynedd nesaf, gan gryfhau’r sector a chyrraedd cynulleidfaoedd newydd ar draws Cymru.’

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: ‘Hoffwn estyn fy llongyfarchiadau gwresog i Linda ar gael ei phenodi i rôl y Cadeirydd. Rwyf i, a chyd-ymddiriedolwyr Linda, eisoes wedi elwa’n fawr o’i chyfraniad fel aelod o’r Bwrdd ers mis Ebrill 2021, ac o’i chefnogaeth i ddatblygu ein strategaeth newydd ar gyfer y pum mlynedd nesaf.

Hoffwn hefyd dalu teyrnged i’r cyfraniad a’r gefnogaeth ddibrin eithriadol a gafwyd gan yr Athro M. Wynn Thomas dros ei gyfnod o 20 mlynedd fel Cadeirydd. Mae ei arweinyddiaeth wedi ein cynorthwyo i lywio’n ffordd drwy rai cyfnodau heriol gan ein cryfhau fel sefydliad ac edrychaf ymlaen at gydweithio gyda Linda, Rona a Bwrdd yr Ymddiriedolwyr i adeiladu ar ei etifeddiaeth.’

Dywedodd yr Athro M. Wynn Thomas: ‘Bu’n fraint ac yn bleser digymysg i fod yn Gadeirydd y Cyngor, ac i’w weld yn tyfu yn gorff cenedlaethol o bwys sy bellach yn gwasanaethu holl ddiwydiant cyhoeddi egnïol y genedl.

Mae arnaf ddyled enfawr i’r swyddogion a fu’n cydweithio â mi, i staff y Cyngor, ac yn arbennig i’r tri Chyfarwyddwr disglair o ddawnus y bûm yn eu cynorthwyo. Fe fu’n addysg ac yn ysbrydoliaeth i’w gwylio wrth eu gwaith. Dymunaf bob llwyddiant i’m holynydd. Wrth gymryd y Gadair gall fod yn berffaith hyderus bod y Cyngor yn mynd o nerth i nerth.’

Mae Linda Tomos yn llyfrgellydd siartredig gyda thros 40 mlynedd o brofiad yn y sector, a bu’n Llyfrgellydd Cenedlaethol rhwng 2015 a 2019 gan arwain y Llyfrgell Genedlaethol yn Aberystwyth. Mae wedi gweithio fel uwch was sifil gyda Llywodraeth Cymru a hi oedd Cyfarwyddwr cyntaf CyMAL: Amgueddfeydd, Archifau a Llyfrgelloedd Cymru. Yn aelod o’r Orsedd, anrhydeddwyd Linda â’r CBE yn Anrhydeddau Pen-blwydd y Frenhines yn 2020 am ei gwasanaeth i ddiwylliant Cymraeg.

Ymunodd Rona Aldrich â Phwyllgor Gwaith y Cyngor Llyfrau yn 2011 ac fe’i penodwyd yn Is-Gadeirydd yn 2015. Roedd hi’n Is-Gadeirydd Cronfa Gymunedol y Loteri Genedlaethol yng Nghymru cyn ymddeol yn 2021, ac mae hi’n aelod o Banel Ymgynghorol Comisiynydd y Gymraeg. Cyn ymddeol, roedd yn Brif Swyddog Llyfrgelloedd, Gwybodaeth a Diwylliant gyda Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy.

Bu’r Athro M. Wynn Thomas yn Gadeirydd Cyngor Llyfrau Cymru am ugain mlynedd. Mae’n Athro’r Saesneg ac yn ddeilydd Cadair Emyr Humphreys mewn Ysgrifennu Saesneg yng Nghymru ym Mhrifysgol Abertawe, ac mae’n arbenigwr mewn barddoniaeth Americanaidd ac yn nwy lenyddiaeth Cymru fodern. Fe dderbyniodd anrhydedd uchaf yr Eisteddfod Genedlaethol yn 2000. Mae’n Gymrawd yr Academi Brydeinig ac yn Gymrawd ac yn gyn Is-lywydd Cymdeithas Ddysgedig Cymru.

Sefydlwyd Cyngor Llyfrau Cymru yn 1961 i gefnogi’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru. Ei genhadaeth yw cefnogi’r diwydiant cyhoeddi yn y Gymraeg a’r Saesneg, a wneir drwy grantiau a thrwy ddarparu gwasanaethau a chyngor arbenigol i’r sector; a hyrwyddo Darllen er Pleser trwy ddarparu amrywiaeth o raglenni ymgysylltu â darllen.

Mae’n elusen a ariennir yn rhannol gan Lywodraeth Cymru trwy Gymru Greadigol, ac yn rhannol o weithgareddau masnachol a gwasanaeth cyfanwerthu ei Chanolfan Ddosbarthu.

Dyma ail Gyfarfod Blynyddol Cyngor Llyfrau Cymru yn dilyn ei drosglwyddo i fod yn Sefydliad Corfforedig Elusennol yn 2021. Penodwyd y Cadeirydd a’r Is-Gadeirydd drwy bleidlais gan aelodau’r elusen.

DIWNROD O DDATHLU I DARLLENWYR O BOB CWR O GYMRU

Roedd Canolfan y Celfyddydau yn Aberystwyth dan ei sang gan blant o bob cwr o Gymru ar 21–23 Mehefin pan ddaethant i gymryd rhan yn rowndiau cenedlaethol Darllen Dros Gymru a BookSlam, sef cystadlaethau darllen a drefnwyd gan Gyngor Llyfrau Cymru ar gyfer plant ysgolion cynradd yng Nghymru.

Gwelwyd 35 o dimau o ysgolion ledled Cymru yn cystadlu am wobrau arbennig trwy drafod ystod eang o lyfrau, a chyflwyno perfformiadau’n seiliedig ar gyfrolau penodol a ddarllenwyd ganddynt.

Rowndiau cenedlaethol y cystadlaethau yw penllanw’r gweithgareddau sy’n digwydd drwy Gymru dros sawl mis, gyda disgyblion yn cystadlu am yr anrhydedd o gynrychioli eu siroedd.

Disgyblion Blynyddoedd 3 a 4 oedd yn cystadlu yn erbyn ei gilydd ddydd Mawrth, 21 Mehefin. Ysgol Melin Gruffydd, Caerdydd gipiodd y brif wobr am drafodaeth ar Y Ferch Newydd a hysbyseb i hyrwyddo’r gyfrol Y Crwt yn y Cefn. Llongyfarchiadau hefyd i Ysgol Bro Cernyw, Sir Conwy a ddaeth yn ail yn y gystadleuaeth, gyda’r drydedd wobr yn mynd i Ysgol Pennant, Powys.

Tro disgyblion Blynyddoedd 5 a 6 oedd hi ddydd Mercher, 22 Mehefin, a bu cystadlu brwd am y brif wobr. Fe’i henillwyd eleni gan Ysgol Bro Cernyw, Sir Conwy, am drafodaeth ar Dyddiadur Dripsyn: Oes yr Arth a’r Blaidd a hysbyseb i hyrwyddo’r llyfr Dirgelwch y Dieithryn. Daeth Ysgol Pant Pastynog, Sir Ddinbych, yn ail ac Ysgol Henry Richard, Ceredigion, yn drydydd.

Fel rhan o weithgareddau’r rowndiau cenedlaethol, cafodd y plant a’r athrawon gyfle i fwynhau sesiynau yng nghwmni’r awdur Caryl Lewis.

Wedi diwrnod o gystadlu brwd ar 23 Mehefin, dyfarnwyd Ysgol Llandysilio, Powys yn bencampwyr BookSlam, ar ôl iddynt greu argraff arbennig wrth drafod y nofel The Black Pit of Tonypandy. Yn rownd y cyflwyniadau, fe wnaethant blesio’r beirniad gyda’u hysbyseb hyrwyddo ar gyfer Where the Wilderness Lives. Cipiwyd yr ail safle gan Ysgol y Wern, Caerdydd, a’r trydydd safle gan Ysgol Sychdyn, Sir y Fflint.

Yn ystod y dydd, cafodd yr holl blant a’r athrawon gyfle hefyd i fwynhau sesiynau hwyliog yng nghwmni’r awdur Medi Jones-Jackson.

Eleni, Morgan Dafydd oedd yn beirniadu trafodaethau Darllen Dros Gymru, Liz Kennedy oedd yn beirniadu trafodaethau BookSlam, gyda Lleucu Siôn yn beirniadu’r holl gyflwyniadau.

Dywedodd Helen Jones, Pennaeth Adran Llyfrau Plant a Hyrwyddo Darllen Cyngor Llyfrau Cymru: ‘Mae cystadleuaeth Darllen Dros Gymru yn gyfle arbennig i blant afael mewn copi o lyfr, ei ddarllen a gwir fwynhau’r cynnwys. Gall y plant ddefnyddio eu dychymyg, dadansoddi’r cynnwys a thrafod yr hyn sydd yn digwydd. Rhaid diolch i’r trefnwyr ymroddedig am eu gwaith caled yn y rowndiau sirol, ac i’r athrawon a’r cefnogwyr eraill sy’n sicrhau llwyddiant y digwyddiad hwn bob blwyddyn.’

O ganlyniad i gefnogaeth hael nifer o gyhoeddwyr, cafodd pob plentyn a gymerodd ran yn y rowndiau cenedlaethol ddewis llyfr yn rhad ac am ddim.

Cymeriadau cofiadwy yn cipio Gwobrau Cymraeg Tir na n-Og 2022 am lyfrau i blant

Cyhoeddwyd enillwyr categorïau Cymraeg Gwobrau Tir na n-Og mewn dathliad arbennig yn Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych heddiw, dydd Iau, 2 Mehefin. Er eu bod yn wahanol iawn o ran lleoliad a thema, mae’r cymeriadau sy’n ganolog i’r nofelau buddugol – Gwag y Nos gan Sioned Wyn Roberts ac Y Pump, wedi’i olygu gan Elgan Rhys – yn rhai cofiadwy.

Wedi eu sefydlu yn 1976, mae Gwobrau blynyddol Tir na n-Og yn dathlu’r llyfrau gorau i blant ac oedolion ifanc yng Nghymru. Trefnir hwy gan Gyngor Llyfrau Cymru gyda nawdd gan CILIP Cymru Wales, Sefydliad Siartredig Llyfrgellwyr a Gweithwyr Gwybodaeth Cymru.

Mae’r enillwyr yn derbyn gwobr ariannol o £1,000 trwy nawdd gan CILIP Cymru Wales, yn ogystal â thlws a gomisiynwyd yn arbennig ac a grëwyd gan The Patternistas, dylunwyr o Gaerdydd.

Enillydd y categori oedran cynradd – Gwag y Nos gan Sioned Wyn Roberts (cyhoeddwyd gan Atebol)

Dyma nofel sydd yn dod â’r cyfnod Fictoraidd a byd creulon y wyrcws yn fyw trwy anturiaethau Magi, rebel a phrif gymeriad hoffus a direidus y stori. Dilynwn Magi wrth iddi fynd o Wyrcws Gwag y Nos i Blas Aberhiraeth, gan gwrdd â chymeriadau cofiadwy ar hyd y ffordd fel Mrs Rowlands, Nyrs Jenat a Cwc. Wrth ddilyn sawl tro annisgwyl yn y stori, rydyn ni a Magi eisiau gwybod yr ateb i’r un cwestiwn – beth yw cyfrinach dywyll Gwag y Nos?

Dywedodd Alun Horan, Cadeirydd y Panel Beirniaid: “Dyma lyfr oedd yn hoelio sylw’r darllenydd o’r paragraffau cyntaf, ac yn bwrw iddi’n syth i ganol stori gyffrous. Rhaid rhoi canmoliaeth i’r dylunio trawiadol – roedd y clawr yn cyfleu naws iasol y Wyrcws, ac roedd y lluniau tu fewn yn eich ysgogi chi i baentio’r byd yn y dychymyg. Edmygwyd gwreiddioldeb a dychymyg yr awdur, a dyfnder y gwaith ymchwil er mwyn gwneud cyfnod Oes Fictoria mor real i’r darllenydd.”

Dywedodd Sioned Wyn Roberts: “Dwi wrth fy modd fod Gwag y Nos wedi ennill Gwobr Tir na n-Og 2022 yn y categori cynradd. Diolch o galon i’r Cyngor Llyfrau a’r beirniaid am yr anrhydedd yma. Diolch hefyd i Rachel Lloyd am olygu, i Almon am ddylunio, i Atebol am gyhoeddi’r nofel ac i’r holl ffrindiau a phlant sy wedi darllen drafftiau cynnar ac wedi cynnig sylwadau craff.

“Mae’r nofel Gwag y Nos wedi’i gosod yn y flwyddyn 1867. Magi ydy’r prif gymeriad – mae hi’n byw yn Wyrcws Gwag y Nos, lle mae Nyrs Jenat greulon yn teyrnasu. Ond mae rhywbeth mawr o’i le a rhaid i Magi’r rebel fod yn ddewr er mwyn datrys y gyfrinach ac achub ei ffrindiau. Dwi’n lecio meddwl amdani fel stori am girl-power Fictoraidd.

“Mi ges i’r syniad am y nofel ar ôl darganfod bod fy nheulu i wedi gorfod mynd i fyw i Wyrcws Pwllheli am eu bod nhw mor dlawd. Felly roedd fy hen, hen nain a’i phump o blant yno, a ddes i o hyd i’w henwau nhw yng Nghyfrifiad 1881. I mi, mae hanes yn sbarduno syniadau ac yn tanio’r dychymyg. A gobeithio, trwy stori Magi, bod plant yn gweld pa mor wahanol, a pha mor debyg, oedd bywydau pobol ifanc ers talwm o’u cymharu â’u bywydau nhw heddiw.

“Fyswn i erioed wedi dechrau ysgrifennu oni bai ’mod i wedi mynychu cwrs yng Nghanolfan Tŷ Newydd tua thair blynedd yn ôl. Ges i fy ysbrydoli gan awduron talentog i roi cynnig arni, a dydw i ddim wedi stopio sgwennu ers hynny.”

Enillydd y categori oedran uwchradd – Y Pump, gol. Elgan Rhys (cyhoeddwyd gan y Lolfa)

Mae Y Pump yn dilyn criw o ddisgyblion yn Ysgol Gyfun Llwyd, wrth iddynt ddarganfod y pŵer sydd gan eu harallrwydd pan maen nhw’n dod at ei gilydd fel cymuned. Cawn ein tywys gan safbwyntiau unigryw Tim, Tami, Aniq, Robyn a Cat gan ddod i adnabod realiti cymhleth bod yn berson ifanc ar yr ymylon heddiw. Drwy gydweithio â’r golygydd Elgan Rhys, mae pum ysgrifennwr ifanc wedi gweithio ar y cyd ag awduron mwy profiadol i greu’r gyfres uchelgeisiol, arbrofol, bwerus yma.

Dywedodd Alun Horan, Cadeirydd y Panel Beirniaid: “Beth sy’n gwneud y straeon yma’n wahanol ac yn arbennig o berthnasol yw’r cydweithio rhwng y cyd-awduron, ac mae’r holl gymeriadau, eu sefyllfaoedd a’u rhyngberthynas yn teimlo’n real iawn, iawn. Mae defnyddio awduron amrywiol yn creu lleisiau unigol i bob un o’r cymeriadau, rhywbeth oedd yn effeithiol tu hwnt. Camp ddiamheuol y golygydd yw’r ffordd mae e wedi dod â’r holl straeon at ei gilydd yn effeithiol. Byddai angen tudalennau er mwyn gwneud cyfiawnder â’r cyfrolau yma, roedden nhw mor gyfoethog o ran cynnwys. Llongyfarchiadau mawr i’r tîm tu ôl i’r fenter uchelgeisiol hon, a dwi’n siŵr y bydd cynnwys y cyfrolau yma yn cael ei drafod a’i ystyried am flynyddoedd i ddod.”

Teitlau ac awduron y pum cyfrol unigol yw Tim (gan Elgan Rhys a Tomos Jones), Tami (gan Mared Roberts a Ceri-Ann Gatehouse), Aniq (gan Marged Elen Wiliam a Mahum Umer), Robyn (gan Iestyn Tyne a Leo Drayton) a Cat (gan Megan Angharad Hunter a Maisie Awen).

Dywedodd Elgan Rhys, golygydd y gyfres: “Mae’r wobr hon yn gydnabyddiaeth o angerdd a gwaith caled pob aelod o dîm Y Pump, wnaeth ddod at ei gilydd o bob cwr o Gymru yn ystod dyddiau tywyll y clo mawr gyda’r uchelgais o greu darlun gwirioneddol newydd ac awthentig o fywydau pobl ifanc yng Nghymru heddiw. Hoffem ni i gyd ddiolch i’r beirniaid, i’r Lolfa a’r Cyngor Llyfrau a phawb arall sydd wedi cyfrannu at greu byd Y Pump, ac yn fwyaf oll, i bawb sydd wedi ymdrochi ynddo wrth godi un o’r llyfrau.”

Dywedodd Amy Staniforth ar ran CILIP Cymru Wales: “Llongyfarchiadau fil i’r enillwyr ar eu camp aruthrol. Rydym yn falch o noddi Gwobrau Tir na n-Og eto eleni, gan barhau i helpu plant a phobl ifanc i ddarganfod y gorau o’r llyfrau o Gymru ac am Gymru.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Bu Gwobrau Tir na n-Og yn dathlu’r goreuon ymhlith llyfrau i blant a phobl ifanc yng Nghymru ers 1976, ac mae ansawdd y deunydd yn parhau i wella’n gyson. Hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi bod yn rhan o’r gystadleuaeth eleni – bu’n gyfle gwych i arddangos talentau awduron a darlunwyr ym maes llenyddiaeth plant yng Nghymru.”

Dyma’r teitlau eraill oedd ar restr fer y categorïau Cymraeg:

Categori oedran cynradd

• Gwil Garw a’r Carchar Crisial gan Huw Aaron (Broga)
• Sara Mai a Lleidr y Neidr gan Casia Wiliam (Y Lolfa)

Categori oedran uwchradd

• Fi ac Aaron Ramsey gan Manon Steffan Ros (Y Lolfa)
• Hanes yn y Tir gan Elin Jones (Gwasg Carreg Gwalch)

Enillydd y wobr yn y categori Saesneg yw The Valley of Lost Secrets gan Lesley Parr (Bloomsbury), a gyhoeddwyd ar y Radio Wales Arts Show ar nos Wener, 20 Mai.

Cyhoeddi enillydd cystadleuaeth darlunio llyfr stori-a-llun i blant

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn falch o gyhoeddi enillydd cystadleuaeth arbennig a drefnwyd gydag Urdd Gobaith Cymru i ddarganfod talent newydd ym maes darlunio llyfrau plant.

Dyfarnwyd y wobr i Naomi Bennet, 21 oed, am ei gwaith celf ‘neilltuol o gain’ a’i ‘meistrolaeth o’r grefft o gyfleu naratif drwy lun’.

Y dasg i ymgeiswyr rhwng 18 a 25 oed oedd creu gwaith celf gwreiddiol i gyd-fynd â stori fer gan un o awduron plant amlycaf Cymru, Casia Wiliam.

‘Y Gragen’, stori ar fydr ac odl, yw testun y naratif, ac fel rhan o’r wobr, bydd y gerdd a’r darluniau buddugol yn ymddangos fel llyfr stori-a-llun a gyhoeddir gan Gyhoeddiadau Barddas yn ystod y misoedd nesaf.

Y bwriad yw sicrhau bod Y Gragen ar gael mewn siopau llyfrau a llyfrgelloedd ar hyd a lled Cymru, yn ogystal ag ar ffurf e-lyfr drwy wefan ffolio.cymru y Cyngor Llyfrau.

Daw Naomi Bennet yn wreiddiol o Thatcham, Berkshire, ac mi fydd hi’n graddio’r haf hwn gyda BA Anrhydedd mewn Darlunio o Brifysgol Fetropolitan Caerdydd: “Mae wedi bod mor gyffrous cael fy newis i weithio ar y prosiect hwn,” meddai Naomi. “Rwy’n teimlo’n ffodus iawn i gael y cyfle i ddechrau fy ngyrfa greadigol gyda llyfr mewn print.”

Beirniadwyd y gystadleuaeth gan Derek Bainton, artist graffeg llawrydd ac arholwr darlunio Addysg Uwch sy’n byw ac yn gweithio yng Nghaerdydd. “Mae defnydd Naomi o liw a thrawiadau brwsh yn cyfleu egni, gonestrwydd, a themâu gobeithiol y stori,” dywedodd. “Mae’r ymagwedd ddarluniadol yn awgrymog a breuddwydiol, yn swreal a ffigurol. Mae’r darluniau o’r adroddwr ifanc mor agored fel eu bod yn gwahodd y darllenydd i’r naratif, gan roi digon o le i argraffiadau ac atgofion y darllenydd ei hun o’r traeth a’r môr gael eu cynnwys yn y stori. Mae ymdriniaeth Naomi o’r berthynas rhwng geiriau a lluniau yn gywrain ac yn adfywiol.”

Dywedodd Pennaeth Adran Llyfrau Plant a Hyrwyddo Darllen Cyngor Llyfrau Cymru, Helen Jones: “Llongyfarchiadau gwresog i Naomi, a diolch yn fawr i bawb sydd wedi bod yn rhan o’r gystadleuaeth arbennig hon. Gall darluniadau wneud cyfraniad anfesuradwy at y grefft o adrodd stori, gan ehangu apêl llyfrau, yn enwedig felly llyfrau plant. Mae’n hollbwysig ein bod yn meithrin a hybu safon a thalent newydd yn y maes yma yng Nghymru.”

Dywedodd Siân Eirian, Cyfarwyddwr Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd: “Mae wedi bod yn bleser cydweithio â Chyngor Llyfrau Cymru ar y gystadleuaeth yma. Prif bwrpas Eisteddfod yr Urdd yw rhoi cyfleoedd celfyddydol newydd i bobl ifanc, ac felly rydym yn hynod falch o gael cyhoeddi enw’r enillydd, Naomi Bennet, gan edrych ymlaen at ddathlu cyhoeddi’r llyfr yn fuan.”

Dywedodd Alaw Mai Edwards, Golygydd Creadigol Cyhoeddiadau Barddas: “Mi fydd yn fraint cael arwain ar y prosiect hwn. Mae’r llyfr yn ychwanegiad gwerthfawr i’n rhaglen o gyhoeddiadau fel gwasg. Fel rhan o’n meddylfryd i hyrwyddo a meithrin awduron a darlunwyr newydd, mae’r prosiect hwn wedi bod yn gyfle gwych i fuddsoddi mewn talent ifanc, newydd.”

Bydd y Cyngor Llyfrau yn parhau i weithio gyda’r Urdd i gynnal y gystadleuaeth i ddarlunwyr ifanc yn Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd 2023. Caiff y manylion eu cyhoeddi yn y Rhestr Testunau ym mis Medi 2022.

Sbarduno cariad at ddarllen: llyfr i bob disgybl ei gadw wrth i’r rhaglen Caru Darllen Ysgolion gael ei lansio

Bydd pob disgybl rhwng 3 ac 16 oed mewn ysgolion gwladol yng Nghymru yn derbyn eu llyfr eu hunain i’w gadw, wrth i Gyngor Llyfrau Cymru a Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, lansio’r rhaglen Caru Darllen Ysgolion heddiw, ddydd Iau, 26 Mai.

Roedd disgyblion Ysgol Hamadryad, Tre-biwt, Caerdydd, ymhlith y cyntaf i dderbyn eu llyfrau newydd. Daeth tua 70 o ddisgyblion ynghyd i ddathlu’r achlysur gyda’r awdur a’r darlunydd Huw Aaron mewn gweithdy arbennig i ddarganfod yr hwyl a geir wrth ddarllen … a bod unrhyw beth yn bosibl mewn llyfrau. Roedd Ysgol Hamadryad yn un o’r ysgolion ledled Cymru oedd wedi cyfrannu at yr ymgynghoriad i ddewis llyfrau yn ystod datblygiad y cynllun.

Trefnwyd yr ymweliad wrth i Gyngor Llyfrau Cymru lansio ei ymgyrch Caru Darllen Ysgolion i ddathlu darllen a’r budd a ddaw i ddarllenwyr o bob oed a gallu, gyda’r llyfrau am ddim yn dechrau cyrraedd yr ysgolion.

Daeth personoliaethau cyfarwydd megis y gyflwynwraig a’r awdur Mel Owen, a’r blogiwr Charlotte Harding (@Welsh Mummy Blogs) draw i sôn am eu profiadau nhw o ddianc i mewn i fyd llyfrau, a’r rhan bwysig sydd gan lyfrau i’w chwarae yn eu bywydau a’u teuluoedd nhw eu hunain. Ynghyd â’r artist Mace the Great a’r crëwr TikTok Ellis Lloyd Jones, maen nhw’n cefnogi’r ymgyrch trwy rannu eu cariad at ddarllen mewn ffilm fer a grëwyd ar gyfer y rhaglen Caru Darllen Ysgolion.

Dywedodd Mel Owen: “Mae llyfrau’n gallu dy helpu i deimlo’n rhan o gymuned fyd-eang wrth agor dy feddwl i brofiadau falle dwyt ti ddim yn eu profi o ddydd i ddydd. P’un a fyddwn ni’n darllen i ymlacio neu ddarllen i gael ysbrydoliaeth, mae straeon yn ehangu ein holl orwelion.”

Dywedodd Charlotte: “I blant, mae cael mynediad at lyfrau a straeon yn gwneud cymaint o wahaniaeth i’w lles, ac yn eu helpu i ddatblygu eu dychymyg. Yn ystod y cyfnod clo, roedd fy mab yn cael cysur mawr mewn llyfrau. Does dim byd gwell na dal llyfr go iawn yn eich dwylo, ac mae cymaint o ddewis ar gael – mae ’na rywbeth i bawb.”

Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: “Mae’n hyfryd bod yn Ysgol Hamadryad heddiw i weld y llyfrau’n cyrraedd fel rhan o’r rhaglen Caru Darllen Ysgolion, a’r plant yn gallu dewis eu llyfrau eu hunain. Hoffwn ddiolch i bawb fu’n rhan o gyflawni’r prosiect uchelgeisiol hwn, sy’n ganlyniad i ymdrech anferth ar y cyd rhwng cyhoeddwyr, ysgolion, llyfrwerthwyr, Llywodraeth Cymru a’r Cyngor Llyfrau. Rwy’n edrych ymlaen at weld rhagor o lyfrau’n cael eu dosbarthu i ragor o blant dros y misoedd sydd i ddod.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Mae’r rhaglen Caru Darllen Ysgolion yn ymwneud â sbarduno cariad gydol oes at ddarllen, a helpu pawb i ddod o hyd i’r llyfr iawn iddyn nhw. Mae datblygu’r arfer o ddarllen yn rhoi manteision am oes, ac mae cael mynediad at lyfrau mor bwysig i blant a phobl ifanc. Dyna pam y bydd cam olaf y rhaglen, yn nes ymlaen yn y flwyddyn, yn cyflenwi casgliad o tua 50 o lyfrau’n rhad ac am ddim i lyfrgelloedd ysgolion, fel bod modd i ddisgyblion barhau â’u taith ddarllen.”

Gallwch wylio’r ffilmiau Caru Darllen Ysgolion, cael eich ysbrydoli i ddarllen, a dilyn yr ymgyrch ar wefan Cyngor Llyfrau Cymru: llyfrau.cymru

Nofel dwymgalon am adeg y rhyfel yn ennill gwobr Saesneg Tir na n-Og 2022 am lyfr i blant

The Valley of Lost Secrets gan Lesley Parr (a gyhoeddwyd gan Bloomsbury) yw enillydd gwobr Saesneg Tir na n-Og 2022 am lenyddiaeth i blant a phobl ifanc.

Cyhoeddwyd y teitl buddugol ar y Radio Wales Arts Show am 18:30 nos Wener 20 Mai, gyda’r awdur yn derbyn gwobr ariannol o £1,000 trwy nawdd gan CILIP Cymru Wales, yn ogystal â thlws a gomisiynwyd yn arbennig ac a grëwyd gan The Patternistas, dylunwyr o Gaerdydd.

Wedi eu sefydlu yn 1976, mae Gwobrau Blynyddol Tir na n-Og yn dathlu’r llyfrau gorau i blant ac oedolion ifanc yng Nghymru. Trefnir hwy gan Gyngor Llyfrau Cymru gyda nawdd gan CILIP Cymru Wales, cymdeithas y llyfrgellwyr.

Mae The Valley of Lost Secrets, nofel ar gyfer darllenwyr 8–12 oed, yn ddrama gyffrous a osodwyd yng nghyfnod y rhyfel a’i lleoli yng nghymoedd de Cymru. Cafodd Jimmy, ei frawd bach Ronnie, a phlant eraill eu dosbarth eu hanfon fel efaciwîs o Lundain i bentref Llanbryn. Er bod Gwen and Alun Thomas yn cynnig croeso cynnes Cymreig, mae’r tirlun yn gwbl ddieithr i’r plant ac mae Jimmy’n cael trafferth i setlo i mewn i’r gymuned.

I fyny yn y mynyddoedd, daw Jimmy o hyd i benglog a guddiwyd mewn coeden, ac mae’n awyddus i rannu’r dirgelwch gyda rhywun. Dyw ei ffrind gorau ddim ar gael, ac mae ei frawd yn rhy ifanc. Ond mae’n darganfod ffrind annisgwyl, a gyda’i gilydd maen nhw’n datguddio cyfrinachau, yn dod o hyd i gyfeillgarwch, ac yn iacháu’r gorffennol.

Dywedodd Simon Fisher ar ran y panel beirniaid: “Mae Lesley Parr wedi ysgrifennu nofel gyntaf hyfryd, dyner a chwbl afaelgar, gyda chymeriadau y gellir uniaethu â hwy. Cewch eich denu i mewn i’r stori hudolus hon o’r cychwyn cyntaf, a chysylltu ar unwaith â’r cymeriadau gan deimlo eich bod yn eu hadnabod.

Mae clawr a darluniau hyfryd David Dean yn ychwanegu elfen arbennig iawn i’r llyfr. Ar ddechrau pob pennod mae yna goeden yn ymledu dros y dudalen, ac wrth i’r stori ddatblygu mae eitemau perthnasol yn cael eu rhoi ar y goeden. Mae’r posau hyn yn ychwanegu at y darllen cyfareddol a hudolus.

Er mai enw ffuglennol sydd ar y dyffryn, mae’r tirlun a’r gymuned yn gwbl ddilys, yn atgofus ac yn cael eu disgrifio mewn modd annwyl. Mae hon yn gyfrol a fydd yn aros gyda chi, ac yn un y gallwch ddychwelyd ati dro ar ôl tro.”

Dywedodd Lesley Parr: “Rydw i wrth fy modd o fod wedi ennill Gwobr Tir na n-Og am fy llyfr cyntaf, The Valley of Lost Secrets. Mae’n deimlad cwbl arbennig oherwydd fy mod yn falch iawn o fod yn Gymraes, ac yn mwynhau gosod fy straeon yn y math o gymuned yn y cymoedd rwyf mor gyfarwydd â hi.”

Dywedodd Amy Staniforth ar ran CILIP Cymru Wales: “Llongyfarchiadau fil i Lesley ar ei champ aruthrol. Rydym yn falch o noddi Gwobrau Tir na n-Og eto eleni, gan barhau i helpu plant a phobl ifanc i ddarganfod y gorau o’r llyfrau o Gymru ac am Gymru.” 

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Bu Gwobrau Tir na n-Og yn dathlu’r goreuon ymhlith llyfrau i blant a phobl ifanc yng Nghymru ers 1976, ac mae ansawdd y deunydd yn parhau i wella’n gyson. Hoffwn ddiolch i bawb sydd wedi bod yn rhan o’r gystadleuaeth eleni – bu’n gyfle gwych i arddangos talentau awduron a darlunwyr ym maes llenyddiaeth plant yng Nghymru.”

Datgelir enwau enillwyr y ddwy wobr yng nghategorïau Gwobrau Cymraeg Tir na n-Og 2022 yn Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych ddydd Iau 2 Mehefin 2022. Roedd tri theitl ar y rhestr fer am y wobr yn y ddau gategori, sef:

Categori oedran cynradd

• Gwil Garw a’r Carchar Crisial gan Huw Aaron (Broga)
• Sara Mai a Lleidr y Neidr gan Casia Wiliam (Y Lolfa)
• Gwag y Nos gan Sioned Wyn Roberts (Atebol)

Categori oedran uwchradd

• Fi ac Aaron Ramsey gan Manon Steffan Ros (Y Lolfa)
• Hanes yn y Tir gan Elin Jones (Gwasg Carreg Gwalch)
• Y Pump, gol. Elgan Rhys (Y Lolfa)