Llyfrau, yn Aml, yw’r Moddion Gorau: Pennod Newydd i Bresgripsiynau Iechyd Meddwl yng Nghymru
O’r 26ain Mehefin ymlaen, bydd gweithwyr iechyd proffesiynol yng Nghymru yn gallu rhoi llyfrau llyfrgell am ddim ar bresgripsiwn i gynorthwyo pobl i reoli eu hiechyd meddwl neu i ddelio â theimladau a phrofiadau anodd yn yr hyn y mae’r arbenigwyr sydd y tu ôl i’r cynllun yn ei alw’n ‘fibliotherapi’.
Datblygwyd cynllun Darllen yn Well: Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer Iechyd Meddwl gan The Reading Agency a llyfrgelloedd cyhoeddus, sefydliadau iechyd blaenllaw gan gynnwys Coleg Brenhinol y Seiciatryddion, Mind, Coleg Brenhinol y Meddygon Teulu, Cymdeithas Seicolegol Prydain a’r Coleg Nyrsio Brenhinol, yn ogystal ag unigolion sydd â phrofiad personol o anghenion iechyd meddwl a’u perthnasau a’u gofalwyr.
Mae’r cynllun yn cael ei lansio yng Nghymru yn dilyn ei lwyddiant yn Lloegr, lle mae 931,000 o bobl wedi benthyca dros 2 filiwn o lyfrau Darllen yn Well o lyfrgelloedd cyhoeddus.
Dywedodd Debbie Hicks, Cyfarwyddwr Creadigol The Reading Agency: “Bydd un o bob pedwar ohonom yn wynebu mater yn ymwneud ag iechyd meddwl rywbryd yn ein bywydau. Mae tystiolaeth yn dangos bod darllen yn cynorthwyo pobl i reoli eu hiechyd meddwl a’u lles eu hunain. Rydym wrth ein boddau yn lansio’r rhaglen hon yng Nghymru – rhaglen sydd â’r potensial i newid bywydau er gwell. Mae’r llyfrau ar gael yn y Gymraeg am y tro cyntaf erioed, gan alluogi’r cynllun i gyrraedd hyd yn oed mwy o bobl.”
Bydd copïau am ddim o’r llyfrau ar gael i’r cyhoedd i’w benthyg ym mhob un o’r 22 awdurdod llyfrgell cyhoeddus yng Nghymru o 26 Mehefin ymlaen, yn ogystal â deunydd hyrwyddo ategol gan gynnwys taflenni sy’n cynnwys y rhestr lyfrau. Mae The Reading Agency yn gweithio gyda Chyngor Llyfrau Cymru i gyfieithu’r rhan fwyaf o’r llyfrau i’r Gymraeg ac mae holl ddeunyddiau’r rhaglen yn ddwyieithog. Gellir argymell y llyfrau gan weithiwr iechyd proffesiynol a’u benthyg yn rhad ac am ddim o lyfrgell leol, neu gall defnyddwyr gyfeirio eu hunain a benthyg y llyfrau fel y byddent yn archebu unrhyw lyfr llyfrgell arall.
Dywedodd yr Athro Neil Frude, seicolegydd clinigol ymgynghorol a sylfaenydd menter wreiddiol Llyfrau ar Bresgripsiwn Cymru: “Mae Darllen yn Well: Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer Iechyd Meddwl yng Nghymru yn adnodd ychwanegol defnyddiol a chost-effeithiol iawn ar gyfer darparu cymorth seicolegol i lawer o bobl ar draws y wlad. Amcangyfrifir bod dros 400,000 o oedolion yng Nghymru ar hyn o bryd â chyflwr meddyliol y gellir ei ddiagnosio. Yn ffodus, mae sawl ffordd hynod effeithiol o ddarparu cymorth seicolegol, gan gynnwys defnyddio llyfrau hunangymorth a ysgrifennwyd gan glinigwyr arbenigol, sydd hefyd yn cael ei adnabod fel ‘bibliotherapi’.
“Yr hyn sy’n wych am y cynllun hwn yw ei fod yn argymell y llyfrau gorau ac yn eu darparu am ddim drwy’r gwasanaeth llyfrgelloedd cyhoeddus. Yn y ffordd yma, mae gan y cynllun y fantais ychwanegol o ddod â mwy o bobl i mewn i’r llyfrgell, yr ased cymunedol gwerthfawr hwnnw, lle byddan nhw wedyn yn dod o hyd i lawer o adnoddau eraill a all helpu i hybu eu lles, i feithrin gwytnwch ac i ffynnu.”
Mae’r casgliad o 37 o lyfrau yn cynnwys gwybodaeth yn ymwneud ag iechyd, hunangymorth a straeon personol ysbrydoledig fel Reasons to Stay Alive gan yr awdur arobryn Matt Haig, sy’n archwilio ei brofiad personol o ddod yn agos at gyflawni hunanladdiad yn 24 oed, a The Recovery Letters, casgliad o lythyrau didwyll a ysgrifennwyd gan bobl sydd wedi gwella neu sydd wrthi’n gwella o iselder.
Dywedodd yr awdur Malan Wilkinson o Gaernarfon, llysgennad Darllen yn Well: Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer Iechyd Meddwl: “Mae’n flwyddyn bellach ers i mi ysgrifennu fy llyfr am fyw gyda chyflwr iechyd meddwl, ac mae’n wir dweud bod darllen ac ysgrifennu am fy mhrofiadau wedi bod yn hynod werthfawr i fy iechyd fy hun. Ar ôl chwe blynedd o fyw gyda phroblemau iechyd meddwl, mae’n wych gweld y cynllun hwn yn cael ei lansio yng Nghymru. Bydd cael y casgliad yma o 37 o lyfrau hunangymorth o help mawr i bobl ym mhob rhan o’r wlad.”
Dywedodd Ainsley Bladon, Arweinydd Strategaeth Iechyd Meddwl Llywodraeth Cymru: “Mae’r cynllun Darllen yn Well, a ariennir gan Lywodraeth Cymru, yn gyfle gwych i barhau ag etifeddiaeth ein cynllun Llyfrau ar Bresgripsiwn Cymru, er mwyn grymuso unigolion i reoli eu lles eu hunain drwy ddefnyddio dulliau sy’n ymwneud â hyrwyddo iechyd y cyhoedd, ac i gynnig am y tro cyntaf ystod lawn o deitlau Cymraeg yn ein llyfrgelloedd, sef un o’r prosiectau cyfieithu mwyaf erioed yng Nghymru.”
Dywedodd Nic Pitman o Gymdeithas Prif Lyfrgellwyr Cymru: “Mae llyfrgelloedd cyhoeddus yn ganolfannau cymunedol hanfodol ar gyfer cymorth iechyd a lles, ac mae’r rhestr hon o deitlau arbenigol yn ffordd arall y gallwn gefnogi iechyd y cyhoedd yng Nghymru. Mae Cymdeithas Prif Lyfrgellwyr Cymru yn gyffrous iawn i weithio gyda The Reading Agency i gyflwyno’r rhaglen hon, sydd wedi derbyn cymeradwyaeth eang gan weithwyr iechyd proffesiynol, fel rhan o’n hymgyrch i hyrwyddo iechyd meddwl gwell.”
Nod y cynllun yw sicrhau bod cyhoeddiadau sy’n cynnig gwybodaeth ym maes iechyd ar gael yn haws i aelodau’r cyhoedd. Mae Darllen yn Well: Llyfrau ar Bresgripsiwn yng Nghymru wedi’i lansio gan The Reading Agency a Chymdeithas Prif Lyfrgellwyr Cymru ac fe’i hariennir gan Lywodraeth Cymru.
I gael mwy o wybodaeth am Darllen yn Well: Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer Iechyd Meddwl, ewch i: reading-well.org.uk/cymru>
