Gorau’r Goreuon: Cyflwyno tair stori o’r gorffennol

Gorau’r Goreuon: Cyflwyno tair stori o’r gorffennol

Gorau’r Goreuon: Cyflwyno tair stori o’r gorffennol i gynulleidfaoedd ifanc 2021

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn lansio tri theitl cyntaf Gorau’r Goreuon, detholiad o lyfrau ar gyfer plant a phobl ifanc. Bwriad Gorau’r Goreuon yw cyflwyno detholiad o lyfrau a ystyrir yn glasuron ym maes llenyddiaeth plant a phobl ifanc i genhedlaeth newydd o ddarllenwyr.

Y teitlau fydd yn ymddangos yn y flwyddyn gyntaf yw Dirgelwch y Dieithryn (Elgan Philip Davies), O’r Tywyllwch (Mair Wynn Hughes) a Luned Bengoch (Elizabeth Watkin-Jones).

Yn 2016 comisiynodd Cyngor Llyfrau Cymru Dr Siwan Rosser o Brifysgol Caerdydd i gynnal arolwg o lyfrau plant a phobl ifanc. Mae’r gwaith hwnnw wedi llywio llawer o waith y Cyngor Llyfrau yn y maes hwn ers hynny. Un o’i argymhellion oedd:

Dylid ystyried ailgyhoeddi llyfrau poblogaidd Cymraeg neu ‘glasuron’ o’r gorffennol, a’u diweddaru yn rhan o genre neu gyfres benodol er mwyn creu marchnad ac iddi frand cynhenid cryf sy’n para o un genhedlaeth i’r llall.

Sefydlwyd panel o arbenigwyr ym maes llenyddiaeth plant a phobl ifanc i ddethol o blith y teitlau y gellid eu cynnwys ar y rhestr gychwynnol hon.

Dywedodd Morgan Dafydd, sylfaenydd gwefan Sôn am Lyfra ac aelod o banel y detholwyr: ‘Mae’n siopau llyfrau ar y cyfan yn llawn o lyfrau newydd. A chyn pen dim bydd llyfrau mwy newydd yn cymryd eu lle. Weithiau pan fo pobl yn dweud, ‘does dim digon o ddeunydd ar gyfer pobl ifanc yn Gymraeg’, mae’n hawdd anghofio am bethau gyhoeddwyd y llynedd, heb sôn am y llyfrau gwych gyhoeddwyd flynyddoedd maith yn ôl.’

(Cloriau Luned Bengoch, 2021, 1983 a 1947)

Cyhoeddwyd Luned Bengoch yn wreiddiol ym 1946 gan Wasg y Brython, ac yna diweddarwyd y cynnwys gan Hugh D. Jones a’i ailgyhoeddi gan Wasg Gomer ym 1983. Gwasg Gomer hefyd oedd cyhoeddwyr O’r Tywyllwch ym 1991 a Dirgelwch y Dieithryn ym 1993, y naill yn rhan o gynllun Gwreiddiau a’r llall yn rhan o Gyfres Corryn.

Dwedodd Helen Jones, Pennaeth Adran Llyfrau Plant a Hyrwyddo Darllen y Cyngor Llyfrau: ‘Mae’r storïau hyn yn fythol wyrdd, ac ychydig iawn o waith golygyddol oedd ei angen arnynt i’w gwneud yn addas ar gyfer amrywiaeth o gynulleidfaoedd cyfoes. Rhan gwbl allweddol o lwyddiant unrhyw gyfrol yw’r clawr, ac os yw’r Cyngor Llyfrau wedi edrych yn ôl i ganfod y goreuon mae wedi edrych ymlaen trwy gomisiynu tri artist cyfoes i ddylunio’r cloriau: Efa Blosse-Mason, Chris Iliff a Nia Tudor – dau ohonynt yn enwau newydd i’r maes.’

Bydd y Cyngor Llyfrau yn casglu adborth ar y tair cyfrol gyntaf yma yn ystod tymor yr Hydref gan obeithio ychwanegu at y gyfres yn ystod y blynyddoedd nesaf. Bydd yn derbyn argymhellion gan y cyhoeddwyr a’r cyhoedd am deitlau eraill i’w cynnwys yn y casgliad.

Cofio Roger Boore 1938–2021

Cofio Roger Boore 1938–2021

Ar 30 Gorffennaf, fe gollodd Cymru un o’i gymwynaswyr mawr i fyd llyfrau plant pan fu farw Roger Boore yn 82 oed.

Ganed Roger Boore yng Nghaerdydd yn 1938. Roedd ganddo radd yn y Clasuron o Rydychen, PhD mewn Hanes o Brifysgol Cymru Abertawe ac roedd yn Gyfrifydd Siartredig. Dychwelodd i Gymru gan ddysgu’r Gymraeg yn ei arddegau, a magu teulu yng Nghaerdydd.

Sefydlodd Wasg y Dref Wen gyda’i wraig Anne yn 1969 yn bennaf ar gyfer cyhoeddi llyfrau Cymraeg i blant. Sylweddolodd gyn lleied o lyfrau Cymraeg oedd ar gael i blant a pha mor llwm oedd eu diwyg. Dyfarnwyd iddo Dlws Mary Vaughan Jones yn 1997 am ei ‘gyfraniad nodedig i faes llyfrau plant yng Nghymru dros gyfnod o flynyddoedd’, ac fe’i hanrhydeddwyd yn aelod o’r Orsedd am ei ‘gyfraniad arbennig i Gymru a’r Gymraeg’ yn 2016.

Yn ddiweddarach, arloesodd Roger Boore ym maes teithlyfrau llenyddol Cymraeg gan dderbyn canmoliaeth uchel amdanynt. Cyhoeddodd nofel i blant, Y Bachgen Gwyllt, ynghyd â chasgliad o straeon byrion, Ymerodraeth y Cymry, yn ogystal â throsi llawer o lyfrau plant o sawl iaith i’r Gymraeg, gan gynnwys rhai Asterix a Tintin, a’r clasur Y Teigr a Ddaeth i De.

Cyhoeddodd nifer o lyfrau megis Llyfr Hwiangerddi y Dref Wen, y Geiriadur Lliwgar, a’r cyfresi Storïau Hanes Cymru ac O’r Dechrau i’r Diwedd.

Yma mae Cadeirydd yr Is-bwyllgor Hyrwyddo Darllen a Llyfrau Plant, Lorna Herbert Egan; Dr Siwan Rosser, Darlithydd ym Mhrifysgol Caerdydd ac arbenigwraig ym maes Llenyddiaeth Plant yng Nghymru; a Helen Jones, Pennaeth Adran Llyfrau Plant a Hyrwyddo Darllen, yn talu teyrnged i’r cyhoeddwr toreithiog.

“Mawr yw diolch Cymru i’r diweddar Roger Boore am ei weledigaeth a’i weithgarwch arloesol wrth sefydlu Gwasg y Dref Wen, ac am ei athrylith a’i lafur yn dethol a darparu llenyddiaeth plant lliwgar ac amrywiol i ddiddanu a sbarduno cenedlaethau o ddarllenwyr. Gwnaeth gyfraniad amhrisiadwy o ran y dewis safonol a hwyliog sy’n cydio yn nychymyg unigolion a’u chwant am ddysgu a chael hwyl, a bu’n ddylanwad clodwiw ym myd cyhoeddi. Dwys yw’r cydymdeimlad â’i weddw Anne, ac Alun, Gwilym a Rhys a’r rhai fu’n rhannu ei siwrnai.” – Lorna Herbert Egan

“Mae gen i gof plentyn byw iawn o lyfrau’r Dref Wen. Roedd chwilio am y chwaden fach Y Geiriadur Lliwgar yn antur barhaus, y Llyfr Hwiangerddi yn gydymaith hardd, a chymeriadau Ifan Bifan, Asterix a Pippi’n agor fy nychymyg i fydoedd eraill. Roedd hi’n fraint, felly, cael dod i adnabod Roger yn y blynyddoedd diwethaf a gwerthfawrogi ei gamp aruthrol, yn arbennig ym maes addasu llyfrau plant o ieithoedd rhyngwladol. Rhoddodd ei weledigaeth a’i egni gyfle i ni, blant, gael mynediad i ddiwylliant llenyddol a darluniadol y tu hwnt i’n ffiniau, a gosododd safon i’r diwydiant cyhoeddi ymgyrraedd ati. Cofiwn yn annwyl am Roger, gan gydymdeimlo’n ddiffuant â theulu’r Dref Wen.” – Dr Siwan Rosser

“Roedd Roger Boore, Gwasg y Dref Wen, yn arloeswr ym maes cyhoeddi i blant. Bydd colled ar ei ôl ond mae’n gadael gwaddol cyfoethog o lyfrau wedi’u cynhyrchu i’r safon orau o ran diwyg a chynnwys ar gyfer plant Cymru. Cydymdeimlwn a’i deulu – Anne, Alun, Gwilym a Rhys.” – Helen Jones