Cyhoeddwyd enillwyr categorïau Cymraeg Gwobrau Tir na n-Og 2025 yn Eisteddfod yr Urdd Dur a Môr ym Mharc Margam mewn seremoni arbennig fore dydd Mawrth, 27 Mai.

Enillydd y categori cynradd yw Arwana Swtan a’r Sgodyn Od gan Angie Roberts a Dyfan Roberts. Enillydd y categori uwchradd yw Cymry Balch Ifanc gan awduron amrywiol, golygwyd gan Llŷr Titus a Megan Angharad Hunter.

Enillydd y categori cynradd
Arwana Swtan a’r Sgodyn Od gan Angie Roberts a Dyfan Roberts, darluniwyd gan Efa Dyfan (Gwasg y Bwthyn).

Dyma nofel fer a doniol dros ben gan awdur sy’n gwybod sut i ddiddori a phlesio plant. Mae pethau’n ddiflas iawn yng Nghaernarfon pan mae Arwana Swtan yn cyrraedd yno yng nghanol storm fawr i aros efo’i thaid, Taidi. Ond diolch i’r fôr-forwyn hynod honno, Swigi Dwgong, daw tro ar fyd i’r dre a’i phobl…

Barn y panel: “Am antur! Fe allech gredu eich bod yn darllen hen chwedl forwrol, ond mae’r stori hon yn fodern a chyfoes gyda chymeriadau lliwgar a digwyddiadau rhyfeddol. Chwa o awyr iach yn gymysg gyda gwynt pysgod!”

Dywedodd Angie Roberts: “’Dan ni ar ben ein digon! Mae’r newyddion gwych yma’n mynd i roi’r hyder i mi ddal ati i sgwennu’r holl straeon sydd yn fy mhen. Mwy o anturiaethau i Arwana Swtan, ei mêts Halan a Finag o’r siop jips, a’r fôr-forwyn fwya sassy yn y byd, Swigi Dwgong.”

Enillydd y categori uwchradd
Cymry Balch Ifanc gan awduron amrywiol. Golygwyd gan Llŷr Titus a Megan Angharad Hunter, darluniwyd gan Mari Philips (Rily).

Blodeugerdd bersonol a gonest o straeon 13 o gyfranwyr LHDTCRA+ gyda gwybodaeth ffeithiol am Pride Cymru. Mae’r gyfrol yn anelu at hybu dealltwriaeth ac empathi tuag at y gymuned LHDTCRA+ drwy rannu profiadau personol.

Barn y panel: “Llyfr pwysig i bawb er mwyn dod i adnabod ein hunain ac i adnabod pawb arall. Bydd pobl ifanc sy’n ceisio dod o hyd i’w hunaniaeth yn elwa o glywed am brofiadau’r cyfranwyr yn y gyfrol hon a bydd rhieni, athrawon, neiniau a theidiau, gwleidyddion – pawb – yn cael cyfle i ddysgu fod gan bob un ohonom yr hawl i gael ein deall a’n parchu fel unigolion. Mae’n bwysig bod llyfr fel hwn ar gael yn Gymraeg.”

Dywedodd Llŷr Titus: “Mewn cyfnod lle ydan ni’n gweld ymosodiadau o bob cwr ar hawliau pobl LHDTCRA+ mae ennill gwobr Tir na n-Og a chael dathlu hynny ar faes gŵyl fel yr Urdd, sydd yn ddigamsyniol yn ei chefnogaeth i’n cymuned ni, yn gadarnhad bod gan bawb yr hawl i fod yn falch o bwy ydyn nhw. Fel un o olygyddion y gyfrol mae hi’n fraint aruthrol ennill ond hefyd fel golygydd dyma bwysleisio mai straeon y bobl ifanc o fewn cloriau’r gyfrol ydy’r peth pwysicaf ac mai nhw ddylai gael y sylw heddiw.

 

 

Mi allai nifer ohonom ni wneud efo mwy o empathi, a phan wnaiff yr rheiny ohonoch chi sydd ddim yn deall pobl ifanc LHDTCRA+ neu yn teimlo unrhyw fath o ddrwgdeimlad tuag atyn nhw droi at y straeon o fewn y gyfrol yma, dwi’n mawr obeithio y gwnewch chi fagu yr empathi hwnnw, a dealltwriaeth.”

Mae gwobrau blynyddol Tir na n-Og, a sefydlwyd yn 1976, yn dathlu’r llyfrau gorau i blant a phobl ifanc yng Nghymru. Trefnir hwy gan Gyngor Llyfrau Cymru gyda nawdd gan CILIP Cymru Wales.

Dywedodd Sue Polchow, Rheolwr Datblygu Cymuned – CILIP Cymru Wales: “Fel y corff aelodaeth ar gyfer llyfrgellwyr a gweithwyr gwybodaeth proffesiynol yng Nghymru, rydym yn falch o noddi Gwobrau Tir na n-Og unwaith eto yn 2025. Mae’r rhain yn gwobrwyo llyfrau unigryw sy’n helpu plant a phobl ifanc i ddarganfod y pleser o ddarllen straeon rhagorol o Gymru ac am Gymru. Llongyfarchiadau mawr i’r holl awduron buddugol!”

Y teitlau eraill ar restr fer y categorïau Cymraeg oedd:

Cynradd:
Ni a Nhw gan Sioned Wyn Roberts, darluniwyd gan Eric Heyman (Atebol)

Llanddafad gan Gareth Evans-Jones, darluniwyd gan Lleucu Gwenllian (Y Lolfa)

Uwchradd:
Cynefin, Cymru a’r Byd gan Dafydd Watcyn Williams (Gwasg Carreg Gwalch)

Rhedyn, Merlyn y Mawn gan Myrddin ap Dafydd (Gwasg Carreg Gwalch)

Cyhoeddwyd heddiw hefyd enillwyr Gwobrau Cymraeg Dewis y Darllenwyr. Gwobrau arbennig yw’r rhain gyda’r enillwyr yn cael eu dewis o’r llyfrau ar y rhestr fer ym mhob categori gan blant a phobl ifanc a gymerodd ran yng Nghynllun Cysgodi Gwobrau Tir na n-Og.

Enillydd Gwobr Dewis y Darllenwyr yn y categori cynradd yw Llanddafad gan Gareth Evans-Jones, darluniwyd gan Lleucu Gwenllian (Y Lolfa)

Enillydd Gwobr Dewis y Darllenwyr Cymraeg yn y categori uwchradd yw Cynefin, Cymru a’r Byd gan Dafydd Watcyn Williams (Gwasg Carreg Gwalch)

Mewn digwyddiad arbennig yn Ysgol Penglais School, Aberystwyth, ar 21 Mai, cyhoeddwyd mai The Twelve gan Liz Hyder (cyhoeddir gan Pushkin Children’s Books) yw enillydd y categori Saesneg. Enillydd gwobr Saesneg Dewis y Darllenwyr eleni yw Welsh Giants, Ghosts and Goblins gan Claire Fayers (Firefly).

Mae rhagor o fanylion am Wobrau Tir na n-Og i’w cael ar wefan y Cyngor Llyfrau: llyfrau.cymru.

The Twelve gan Liz Hyder (cyhoeddwyd gan Pushkin Children’s Books) yw enillydd Gwobr Saesneg Tir na n-Og 2025 am lenyddiaeth i blant a phobl ifanc.

Cyhoeddwyd enw’r enillydd mewn seremoni arbennig a gynhaliwyd brynhawn dydd Mercher 21 Mai yn Ysgol Penglais School, Aberystwyth gan y cyflwynydd Sara Gibson, gyda chynulleidfa o ddysgwyr o’r ysgol yn cael y cyfle i gwrdd â rhai o’r awduron oedd ar y rhestr fer.

Mae The Twelve yn stori freuddwydiol dywyll, hudolus i oedolion ifanc. Pan mae Libby, chwaer Kit, yn diflannu oddi ar wyneb y ddaear yn ystod gwyliau teuluol, a does neb arall i’w weld yn ei chofio, mae Kit yn cychwyn ar daith beryglus i ddarganfod y gwir. Mae’r stori hon yn lapio’r darllenydd mewn hud a lledrith a llên gwerin hynafol – yn eich llusgo i ddyfnderoedd eich dychymyg ac yn eich swyno gyda’i hysgrifennu telynegol.

Dywedodd Liz Hyder: “Rwy’n ei theimlo hi’n anrhydedd fawr i ennill gwobr Saesneg Tir na n-Og eleni. Ganed The Twelve allan o gariad dwfn at fyd natur, ac mae’n llythyr caru at Gymru a’i thirweddau. Roedd y rhestr fer yn wych ac roeddwn wedi synnu fy mod arni, hyd yn oed. Rwy’n edrych ymlaen yn arw at ddathlu gyda phaned fawr o de Cymreig!”

Dywedodd Cadeirydd y panel Saesneg, Elizabeth Kennedy: “Llongyfarchiadau i Liz ar ennill y wobr eleni. Mae The Twelve yn stori sy’n tynnu’r darllenydd i ganol byd hudolus hanes, llên gwerin a natur Cymru. Mae’n gyfuniad perffaith o ysgrifennu gafaelgar, darluniau prydferth a chefndir Cymreig, sydd yn golygu mai hi yw enillydd haeddiannol y wobr eleni.”

Y teitlau eraill ar y rhestr fer categori Saesneg oedd:

• Welsh Giants, Ghosts and Goblins gan Claire Fayers (Firefly)
• Cynefin, Wales and the World – Today’s Geography for Future Generations gan Dafydd Watcyn Williams (Gwasg Carreg Gwalch)
• Megs gan Meleri Wyn James, darluniwyd gan Shari Llewelyn (Y Lolfa)

Cyhoeddwyd hefyd enillydd Gwobr Saesneg Dewis y Darllenwyr 2025. Gwobr arbennig yw hon, wedi’i dewis o deitlau’r rhestr fer gan y plant a’r bobl ifanc a gymerodd ran yng Nghynllun Cysgodi Gwobr Tir na n-Og. Enillydd Gwobr Dewis y Darllenwyr yn y categori Saesneg yw Welsh Giants, Ghosts and Goblins gan Claire Fayers (Firefly).

Mae gwobrau blynyddol Tir na n-Og, a sefydlwyd yn 1976, yn dathlu’r llyfrau gorau i blant a phobl ifanc yng Nghymru. Trefnir hwy gan Gyngor Llyfrau Cymru gyda nawdd gan CILIP Cymru Wales.

Dywedodd Sue Polchow, Rheolwr Datblygu Cymuned – CILIP Cymru Wales: “Fel y sefydliad aelodaeth ar gyfer llyfrgellwyr a gweithwyr gwybodaeth proffesiynol yng Nghymru, rydym yn falch i noddi Gwobrau Tir na n-Og unwaith eto yn 2025. Mae’r rhain yn gwobrwyo llyfrau unigryw sydd yn helpu plant a phobl ifanc i ddarganfod y pleser o ddarllen straeon rhagorol o Gymru ac am Gymru. Llongyfarchiadau mawr i’r holl awduron buddugol!”

Cyhoeddir enillwyr y ddau gategori Cymraeg Gwobrau Tir na n-Og 2025 yn Eisteddfod yr Urdd Dur a Môr ym Mharc Margam ar ddydd Mawrth 27 Mai.

Mae rhagor o fanylion am Wobrau Tir na n-Og ar wefan y Cyngor Llyfrau: llyfrau.cymru

Mae plant ysgol ledled Cymru wedi bod yn cyfarfod ag awduron plant poblogaidd mewn cyfres o weithdai arbennig a gynhaliwyd yn eu llyfrgelloedd lleol.

Ariannwyd cynllun Sêr y Silffoedd gan Is-adran Diwylliant Llywodraeth Cymru a’i gydlynu gan Gyngor Llyfrau Cymru. Fe’i sefydlwyd fel partneriaeth gyda llyfrgelloedd ac ysgolion i ddod â darllenwyr ifanc ynghyd ag awduron ar gyfer gweithdai sy’n dathlu llyfrau a darllen. Yn ystod y cynllun, a gynhaliwyd rhwng Ionawr a Mawrth 2025, mae dros 5,000 o ddysgwyr o 126 o ysgolion ledled Cymru wedi cymryd rhan.

Canfu adroddiad ymchwil diweddar gan y National Literacy Trust: “Mae mwy o blant a phobl ifanc a oedd wedi bod yn rhan o sesiwn awdur yn dweud eu bod nhw’n mwynhau darllen yn eu hamser hamdden o’i gymharu â’u cyfoedion nad oeddynt wedi bod mewn sesiwn awdur (58.6% o’i gymharu â 39.3%).”

Sefydlwyd y cynllun er mwyn i blant gyfarfod ag awduron mewn gweithdai creadigol, i danio eu dychymyg ac i ysbrydoli darllen. Y nod hefyd oedd darparu mwy o gyfleoedd i ysgolion a llyfrgelloedd ddod â phlant allan o’r ystafell ddosbarth ac i mewn i’w llyfrgell leol. Fel rhan o’r cynllun, rhoddwyd cyfraniad at gostau trafnidiaeth er mwyn galluogi dysgwyr o ysgolion mewn ardaloedd gwledig i fynychu sesiynau.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Rydym mor falch bod y bartneriaeth wych hon wedi galluogi cymaint o blant i gymryd rhan yn y gweithdai arbennig hyn. Dangoswyd bod ymweliadau awdur yn ddull pwerus o helpu plant i gysylltu â llythrennedd, a, diolch i gyllid gan Lywodraeth Cymru ac ymroddiad y llyfrgellwyr, mae dros 5,000 o blant wedi gallu cyfarfod awduron yn bersonol, a mwynhau gweithgareddau a thrafodaethau i ysbrydoli darllen. Diolch i’r holl ysgolion, llyfrgelloedd ac awduron sydd wedi helpu i wneud y gweithdai hyn yn bosibl.”

Cynhaliwyd gweithdai mewn 74 o lyfrgelloedd gyda dros 30 o awduron, gan gynnwys Mari Lövgreen, Anni Llŷn a Siôn Tomos Owen.

Dywedodd Aelod Cabinet Cyngor Sir Gâr dros Adfywio, Hamdden, Diwylliant a Thwristiaeth – Y Cynghorydd Hazel Evans: “Mae’r prosiect hwn wedi bod yn hollol anhygoel wrth ddod ag awduron, llyfrgelloedd ac ysgolion at ei gilydd mewn triongl perffaith. Roedd yr ymgysylltiad rhwng yr awduron a’r plant yn gadarnhaol ac yn gyffrous, gyda chanlyniadau ysbrydoledig iawn. Mae’n brosiect sy’n meithrin cysylltiadau yn y daith at ddarllen er pleser, ac mae wedi bod yn llwyddiannus iawn, yn ysgogol ac yn ysbrydoledig.”

Mae’r ddogfen hon hefyd ar gael yn Saesneg / An English-language version of this document is also available.

Rhestr fer y categori Cymraeg Uwchradd

Yr wythnos hon, mae Cyngor Llyfrau Cymru yn datgelu’r llyfrau arbennig sydd wedi cyrraedd Rhestr Fer Gwobrau Tir na n-Og 2025. Mae’r gwobrau yn dathlu’r gorau o straeon o Gymru a straeon am Gymru a gyhoeddwyd yn 2024.

Heddiw, ddydd Iau, 13 Mawrth, cyhoeddwyd rhestr fer y categori Cymraeg Uwchradd ar raglen Heno, S4C am 7pm.

Gwobrau Tir na n-Og yw’r gwobrau hynaf ar gyfer llenyddiaeth plant a phobl ifanc yng Nghymru. Caiff y gwobrau eu trefnu’n flynyddol gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u cefnogi gan CILIP Cymru Wales. Maent yn dathlu dawn a chreadigrwydd awduron a darlunwyr sydd naill ai’n creu gweithiau gwreiddiol yn Gymraeg, neu’n ysgrifennu am themâu neu gefndiroedd Cymreig dilys drwy gyfrwng y Saesneg.

Mae tri chategori i’r gwobrau: Llyfrau Cymraeg Cynradd (4–11 oed), Llyfrau Cymraeg Uwchradd (11–18 oed) a’r Llyfr Saesneg gyda chefndir Cymreig dilys ar gyfer cynradd neu uwchradd (4–18 oed).

Rhestr fer Uwchradd:

• Cynefin, Cymru a’r Byd gan Dafydd Watcyn Williams (Gwasg Carreg Gwalch)
  Dechrau wrth ein traed ac ehangu gorwelion i bob cwr o’r ddaear yw nod y gyfrol ddaearyddiaeth hon. Mae’n ymestyn i gynnwys pynciau eraill fel hanes, llenyddiaeth, hunaniaeth a chelf. Y cynefin yw’r man cychwyn. Oddi yno, cawn ymestyn i weld Cymru gyfan a’i holl amrywiaeth. Yna, canfod lle ein gwlad ar wyneb y ddaear ac yn nyfodol y byd.

• Rhedyn, Merlyn y Mawn gan Myrddin ap Dafydd (Gwasg Carreg Gwalch)
  Nofel am byllau glo ardal yr Wyddgrug yng nghyfnod Terfysg 1869, gan ddilyn merlyn a gaiff ei yrru o fynydd Hiraethog i weithio dan ddaear, ac Ifan, sy’n gorfod chwilio am waith gan nad yw’r tyddyn bach lle mae’n byw yn ddigon mawr i’w gadw. Y bachgen ifanc a’r merlyn yw conglfaen y stori, a hynt a helynt eu bywydau wrth i’r ddau aeddfedu ac ymestyn eu gorwelion.

• Cymry. Balch. Ifanc gan awduron amrywiol. Golygwyd gan Llŷr Titus a Megan Angharad Hunter, darluniwyd gan Mari Philips (Rily)
  Blodeugerdd bersonol a gonest o straeon 14 o gyfranwyr LHDTCRA+ gyda gwybodaeth ffeithiol am Pride Cymru. Golygwyd gan yr awduron arobryn Llŷr Titus a Megan Angharad Hunter. Mae’r gyfrol yn anelu at hybu dealltwriaeth ac empathi tuag at y gymuned LHDTCRA+ drwy rannu profiadau personol.

Bob blwyddyn, mae paneli annibynnol yn penderfynu ar y rhestrau byrion ac yn dewis yr enillwyr ar gyfer y gwobrau Cymraeg a Saesneg. Y beirniaid ar y panel Cymraeg eleni oedd Sioned Dafydd (Cadeirydd), Rhys Dilwyn Jenkins a Lleucu Non.

Dywedodd Sioned Dafydd, Cadeirydd y panel Cymraeg: “Cyflwynwyd casgliad hyfryd o lyfrau i blant a phobl ifanc yn y ddau gategori Cymraeg eto eleni – llyfrau sydd yn darparu drych pwysig i blant a phobl ifanc Cymru yn eu holl amrywiaeth. Gobeithiwn y bydd plant yn gallu adnabod eu hunain wrth uniaethu gyda rhai o’r cymeriadau a’r awduron, ac o ganlyniad bod darllen llenyddiaeth plant yn llawer mwy na thasg gwaith cartref.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Llongyfarchiadau i awduron a darlunwyr yr holl lyfrau sydd wedi cyrraedd y rhestr fer eleni. Rwy’n siŵr ei bod wedi bod yn dipyn o her i’r paneli beirniadu ddewis y rhestrau byrion o blith cymaint o lyfrau gwych, ac mae’r safon eleni yn uchel iawn. Pob lwc i bawb ar y rhestr fer ac edrychaf ymlaen at weld pa lyfrau fydd yn fuddugol yn yr haf.”

Cyhoeddwyd rhestr fer y categori Cymraeg Cynradd ar nos Fawrth 11 Mawrth ar raglen Heno ar S4C.

Cyhoeddwyd rhestr fer y categori Saesneg yn gynharach heddiw, ddydd Iau 13 Mawrth, gan y cyflwynydd Melanie Owen a’r Cyngor Llyfrau ar eu sianelau cyfryngau cymdeithasol: Instagram @melowencomedy / @books.wales

Cyhoeddir yr enillwyr yn y tri chategori yn yr haf.

Eleni, bydd cyfle unwaith eto i blant a phobl ifanc ddewis enillwyr categori arbennig, sef Gwobr Barn y Darllenwyr: tlws arbennig i lyfrau a ddewisir gan blant a phobl ifanc sy’n cymryd rhan yng nghynllun cysgodi Tir na n-Og. Gall ysgolion, llyfrgelloedd a grwpiau darllen eraill gofrestru i gymryd rhan yn y cynllun a bod yn feirniaid answyddogol i ddewis enillwyr o blith y rhestr fer, gan ddefnyddio’r pecyn cysgodi arbennig. Cewch fanylion ar sut i gofrestru ar wefan y Cyngor Llyfrau, llyfrau.cymru

Bydd llyfrgelloedd a siopau llyfrau yn cynnal Helfeydd Trysor Tir na n-Og yn ystod gwyliau’r Pasg gyda chyfle i blant rhwng 4 ac 11 oed gymryd rhan. Gofynnwch i’ch llyfrgell neu eich siop lyfrau leol am fanylion.

Cewch fwy o wybodaeth am y gwobrau a’r llyfrau ar y rhestrau byrion ar wefan y Cyngor Llyfrau, llyfrau.cymru

Mae’r datganiad newyddion hwn hefyd ar gael yn Saesneg / An English-language version of this news release is also available

Rhestr fer y categori Saesneg

Yr wythnos hon, mae Cyngor Llyfrau Cymru yn datgelu’r llyfrau arbennig sydd wedi cyrraedd Rhestr Fer Gwobrau Tir na n-Og 2025. Mae’r gwobrau yn dathlu’r gorau o straeon o Gymru a straeon am Gymru a gyhoeddwyd yn 2024.

Heddiw, ddydd Iau 13 Mawrth, am 10.00am, cyhoeddwyd rhestr fer y categori Saesneg gan y cyflwynydd Melanie Owen a’r Cyngor Llyfrau ar eu sianelau cyfryngau cymdeithasol: Instagram @melowencomedy / @books.wales.

Gwobrau Tir na n-Og yw’r gwobrau hynaf ar gyfer llenyddiaeth plant a phobl ifanc yng Nghymru. Caiff y gwobrau eu trefnu’n flynyddol gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u cefnogi gan CILIP Cymru Wales. Maent yn dathlu dawn a chreadigrwydd awduron a darlunwyr sydd naill ai’n creu gweithiau gwreiddiol yn Gymraeg, neu’n ysgrifennu am themâu neu gefndiroedd Cymreig dilys drwy gyfrwng y Saesneg.

Mae tri chategori i’r gwobrau: Llyfrau Cymraeg Cynradd (4–11 oed), Llyfrau Cymraeg Uwchradd (11–18 oed) a’r Llyfr Saesneg gyda chefndir Cymreig dilys ar gyfer cynradd neu uwchradd (4–18 oed).

Rhestr fer y categori Saesneg:

Welsh Giants, Ghosts and Goblins gan Claire Fayers (Firefly)
Straeon am gewri, ysbrydion a choblynnod o bob rhan o Gymru, a gasglwyd ac sy’n cael eu hailadrodd gan Claire Fayers. Mae cymeriad Idris y cawr yn gwau drwy’r gyfrol wrth iddo gasglu straeon ar gyfer ei antur.

Cynefin, Wales and the World – Today’s Geography for Future Generations gan Dafydd Watcyn Williams (Gwasg Carreg Gwalch)
Dechrau wrth ein traed ac ehangu gorwelion i bob cwr o’r ddaear yw nod y gyfrol ddaearyddiaeth hon. Mae’n ymestyn i gynnwys pynciau eraill fel hanes, llenyddiaeth, hunaniaeth a chelf. Y cynefin yw’r man cychwyn. Oddi yno, cawn ymestyn i weld Cymru gyfan a’i holl amrywiaeth. Yna, canfod lle ein gwlad ar wyneb y ddaear ac yn nyfodol y byd.

The Twelve gan Liz Hyder, darluniwyd gan Tom De Freston (Pushkin Children’s Books)
Roedd i fod yn brofiad braf i Kit – gwyliau yn y gaeaf ger yr arfordir gyda’i chwaer Libby a’u mam. Ond mae Libby yn diflannu oddi ar wyneb y ddaear … Gyda neb arall yn ei chofio, mae Kit yn wynebu realiti newydd – un lle nad oedd ei chwaer erioed wedi bodoli ynddo. Yna mae hi’n cyfarfod Story, y bachgen lleol sy’n cofio Libby yn iawn. Gyda’i gilydd, maen nhw’n cychwyn ar daith y tu hwnt i’w dychymyg i fyd sydd wedi’i fritho â chwedlau hynafol.

Megs gan Meleri Wyn James, darluniwyd gan Shari Llewelyn (Y Lolfa)
Mae Megs yn ferch 10 oed, niwro-amrywiol. Mae hi’n byw efo’i mam a Beca, y cocapw, yn nhref Aberystwyth. Does ganddi ddim llawer o ffrindiau ond mae hi a Gwilym, sy’n byw drws nesaf, yn hen lawiau. Ond mae Gwilym yn diflannu ac mae ar Megs ofn mai ei bai hi yw’r cyfan. Dyma stori am gyfeillgarwch, ffyddlondeb, goddefgarwch ac am gael yr hyder i fwrw ’mlaen.

Bob blwyddyn, mae paneli annibynnol yn penderfynu ar y rhestrau byrion ac yn dewis yr enillwyr ar gyfer y gwobrau Cymraeg a Saesneg. Y beirniaid ar y panel Saesneg eleni oedd Liz Kennedy (Cadeirydd), Karen Gemma Brewer, Kate Wynne ac Imogen Davies.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Llongyfarchiadau i awduron a darlunwyr yr holl lyfrau sydd wedi cyrraedd y rhestr fer eleni. Rwy’n siŵr ei bod wedi bod yn dipyn o her i’r paneli beirniadu ddewis y rhestrau byrion o blith cymaint o lyfrau gwych, ac mae’r safon eleni yn uchel iawn. Pob lwc i bawb ar y rhestr fer ac edrychaf ymlaen at weld pa lyfrau fydd yn fuddugol yn yr haf.”

Datgelir y rhestr fer ar gyfer y categori Cymraeg Uwchradd am 7 nos Iau 13 Mawrth ar raglen Heno S4C.

Cyhoeddwyd rhestr fer y categori Cymraeg Cynradd ar nos Fawrth 11 Mawrth ar raglen Heno S4C.

Cyhoeddir yr enillwyr yn y tri chategori yn yr haf.

Eleni, bydd cyfle unwaith eto i blant a phobl ifanc ddewis enillwyr categori arbennig, sef Gwobr Barn y Darllenwyr: tlws arbennig i lyfrau a ddewisir gan blant a phobl ifanc sy’n cymryd rhan yng nghynllun cysgodi Tir na n-Og. Gall ysgolion, llyfrgelloedd a grwpiau darllen eraill gofrestru i gymryd rhan yn y cynllun a bod yn feirniaid answyddogol i ddewis enillwyr o blith y rhestr fer, gan ddefnyddio’r pecyn cysgodi arbennig. Cewch fanylion ar sut i gofrestru ar wefan y Cyngor Llyfrau, llyfrau.cymru

Bydd llyfrgelloedd a siopau llyfrau yn cynnal Helfeydd Trysor Tir na n-Og yn ystod gwyliau’r Pasg gyda chyfle i blant rhwng 4 ac 11 oed gymryd rhan. Gofynnwch i’ch llyfrgell neu eich siop lyfrau leol am fanylion.

Cewch fwy o wybodaeth am y gwobrau a’r llyfrau ar y rhestrau byrion ar wefan y Cyngor Llyfrau, llyfrau.cymru

Mae’r datganiad newyddion hwn hefyd ar gael yn Saesneg / An English-language version of this news release is also available

Gwobrau Tir na n-Og 2025
Cyhoeddi’r Rhestrau Byrion ar gyfer gwobr llyfrau plant hynaf Cymru

Yr wythnos hon, bydd Cyngor Llyfrau Cymru yn datgelu’r llyfrau arbennig sydd wedi cyrraedd Rhestr Fer Gwobrau Tir na n-Og 2025. Mae’r gwobrau yn dathlu’r gorau o straeon o Gymru a straeon am Gymru a gyhoeddwyd yn 2024.

Ddydd Mawrth, 11 Mawrth, cyhoeddir rhestr fer y categori Cymraeg Cynradd ar raglen Heno, S4C am 7pm.

Gwobrau Tir na n-Og yw’r gwobrau hynaf ar gyfer llenyddiaeth plant a phobl ifanc yng Nghymru. Caiff y gwobrau eu trefnu’n flynyddol gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u cefnogi gan CILIP Cymru Wales. Maent yn dathlu dawn a chreadigrwydd awduron a darlunwyr sydd naill ai’n creu gweithiau gwreiddiol yn Gymraeg, neu’n ysgrifennu am themâu neu gefndiroedd Cymreig dilys drwy gyfrwng y Saesneg.

Mae tri chategori i’r gwobrau: Llyfrau Cymraeg Cynradd (4–11 oed), Llyfrau Cymraeg Uwchradd (11–18 oed) a’r Llyfr Saesneg gyda chefndir Cymreig dilys ar gyfer cynradd neu uwchradd (4–18 oed).

Rhestr fer Cynradd:

• Ni a Nhw gan Sioned Wyn Roberts, darluniwyd gan Eric Heyman (Atebol)
  Dyma lyfr stori-a-llun doniol am ddau lwyth sydd wedi bod yn ofni ei gilydd ers cyn cof. Ond mae’r twrch bach a’r wiwer ifanc yn benderfynol o ddarganfod y gwir am yr ‘eraill’…

  Mae stori’r twrch yn dechrau o un pen y llyfr a stori’r wiwer o’r pen arall. Y ddau ben i waered, yn darllen o’r chwith i’r dde. Ac yn y canol mae’r ddwy stori yn cwrdd …

• Arwana Swtan a’r Sgodyn Od gan Angie Roberts a Dyfan Roberts, darluniwyd gan Efa Dyfan (Gwasg y Bwthyn)
  Dyma nofel fer a doniol dros ben gan awdur sy’n gwybod sut i ddiddori a phlesio plant. Mae pethau’n ddiflas iawn yng Nghaernarfon pan mae Arwana Swtan yn cyrraedd yno yng nghanol storm fawr i aros efo’i thaid, Taidi. Ond diolch i’r fôr-forwyn hynod honno, Swigi Dwgong, daw tro ar fyd i’r dre a’i phobol…
• Llanddafad gan Gareth Evans-Jones, darluniwyd gan Lleucu Gwenllian (Y Lolfa)
  Dewch i gwrdd â Bet, brenhines y defaid; Enfys, y ddafad amryliw; Seren, y ddafad lawn steil; Tomos Tatws; Mari fach, a llawer mwy! Mae 12 stori yn y gyfrol hon, pob un yn canolbwyntio ar fis o’r flwyddyn, ac felly mae digon o amrywiaeth pynciau sy’n mynd â’r plentyn drwy’r flwyddyn ym myd fferm o ddefaid.

Bob blwyddyn, mae paneli annibynnol yn penderfynu ar y rhestrau byrion ac yn dewis yr enillwyr ar gyfer y gwobrau Cymraeg a Saesneg. Y beirniaid ar y panel Cymraeg eleni oedd Sioned Dafydd (Cadeirydd), Rhys Dilwyn Jenkins a Lleucu Non.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Llongyfarchiadau i awduron a darlunwyr yr holl lyfrau sydd wedi cyrraedd y rhestr fer eleni. Rwy’n siŵr ei bod wedi bod yn dipyn o her i’r paneli beirniadu ddewis y rhestrau byrion o blith cymaint o lyfrau gwych, ac mae’r safon eleni yn uchel iawn. Pob lwc i bawb ar y rhestr fer ac edrychaf ymlaen at weld pa lyfrau fydd yn fuddugol yn yr haf.”

Datgelir y rhestr fer ar gyfer y categori Cymraeg Uwchradd nos Iau 13 Mawrth ar Heno S4C. Cyhoeddir rhestr fer y categori Saesneg ar ddydd Iau 13 Mawrth gan y cyflwynydd Melanie Owen a’r Cyngor Llyfrau ar eu sianelau cyfryngau cymdeithasol: Instagram @melowencomedy / @books.wales. Cyhoeddir yr enillwyr yn y tri chategori yn yr haf.

Eleni, bydd cyfle unwaith eto i blant a phobl ifanc ddewis enillwyr categori arbennig, sef Gwobr Barn y Darllenwyr: tlws arbennig i lyfrau a ddewisir gan blant a phobl ifanc sy’n cymryd rhan yng nghynllun cysgodi Tir na n-Og. Gall ysgolion, llyfrgelloedd a grwpiau darllen eraill gofrestru i gymryd rhan yn y cynllun a bod yn feirniaid answyddogol i ddewis enillwyr o blith y rhestr fer, gan ddefnyddio’r pecyn cysgodi arbennig. Cewch fanylion ar sut i gofrestru ar wefan y Cyngor Llyfrau, llyfrau.cymru

Bydd llyfrgelloedd a siopau llyfrau yn cynnal Helfeydd Trysor Tir na n-Og yn ystod gwyliau’r Pasg gyda chyfle i blant rhwng 4 ac 11 oed gymryd rhan. Gofynnwch i’ch llyfrgell neu eich siop lyfrau leol am fanylion.

Cewch fwy o wybodaeth am y gwobrau a’r llyfrau ar y rhestrau byrion ar wefan y Cyngor Llyfrau, llyfrau.cymru

Mae’r datganiad newyddion hwn hefyd ar gael yn Saesneg / An English-language version of this news release is also available

Gwahoddir plant ledled Cymru i ddewis gwisgo dillad cyfforddus i ddarllen, gan swatio’n glyd ac ymgolli mewn llyfr da ar Ddiwrnod y Llyfr® eleni, sy’n cael ei ddathlu ddydd Iau 6 Mawrth.

Fel rhan o’i neges i annog mwy o blant i brofi manteision darllen er pleser sy’n gallu newid bywydau, mae elusen Diwrnod y Llyfr yn darparu tocynnau llyfr gwerth £1 i blant ledled Cymru. Gallwch ddewis llyfr am £1 o blith nifer o lyfrau £1, neu ei roi tuag at gost llyfr arall o’ch dewis.

Mae detholiad newydd o lyfrau gwerth £1 wedi eu cyhoeddi ar gyfer Diwrnod y Llyfr 2025. Y llyfr Cymraeg eleni yw Gwyrdd Ein Byd gan yr arbenigwr natur Duncan Brown, wedi ei ddarlunio gan Helen Flook a’i gyhoeddi gan Rily.

Gall darllenwyr ddarganfod ffeithiau diddorol am fyd natur a’r bywyd gwyllt anhygoel sydd o’n cwmpas, o bysgod hynafol yn Llyn Tegid i’r aderyn sy’n nythu mewn tyllau cwningod ar Ynys Sgomer, a’r coedwigoedd glaw sydd gennym yma yng Nghymru.

Eleni, mae Cyngor Llyfrau Cymru yn annog darllenwyr ifanc i ddewis dillad cyfforddus i ddarllen ac ymgolli mewn llyfr gwych, boed hwnnw’n llyfr newydd am £1, yn hen ffefryn, neu’n llyfr y maen nhw wedi bwriadu ei ddarllen ers oesoedd.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Mae Diwrnod y Llyfr yn ymwneud â dathlu darllen, ac eleni neges Diwrnod y Llyfr i ddarllenwyr o bob oed yw ‘Darllen dy Ffordd dy Hunan’. Rydyn ni’n credu bod hynny’n rheswm gwych dros ddewis pa lyfr bynnag rydych chi’n meddwl y byddwch chi’n ei garu, cael eich hun yn gyfforddus, a mwynhau! Mae cymaint o lyfrau gwych ar gael, naill ai i’w prynu gyda thocyn llyfr gwerth £1, neu i’w benthyg o’ch llyfrgell leol.”

Ychwanegodd Cassie Chadderton, Prif Weithredwr Ddiwrnod y Llyfr®: “Mae Diwrnod y Llyfr yn ymwneud â gwneud darllen yn hwyl ac yn hygyrch i bob plentyn. Rydym yn gwybod pan fydd plant yn mwynhau darllen, y bydd hyn yn cael effaith barhaol ar eu dyfodol. Mae’r neges ‘Darllen Dy Ffordd dy Hunan’ eleni yn ymwneud â grymuso plant i ddod o hyd i’r hyn maen nhw’n ei garu a mwynhau ei ddarllen yn eu ffordd eu hunain, mewn ffordd sy’n teimlo’n gyfforddus iddyn nhw.”

Mae cwmni dillad Cymraeg, ani-bendod, wedi dylunio crys-T arbennig i ddarllenwyr i’w gwisgo er mwyn mwynhau darllen yn gyfforddus trwy’r flwyddyn. Rhoddir £1 o werthiant pob crys-T i gronfa arbennig a ddarperir gan y Cyngor Llyfrau i gefnogi’r ddarpariaeth o lyfrau i blant ar gyfer banciau bwyd yng Nghymru.

Rhwng 13 Chwefror a 23 Mawrth, mae modd i blant gyfnewid eu tocyn llyfr £1 am un o’r 15 llyfr sydd wedi’u creu yn benodol ar gyfer Diwrnod y Llyfr, yn eu siop lyfrau leol, llyfrgelloedd a manwerthwyr y stryd fawr, neu ei ddefnyddio fel cyfraniad o £1 tuag at unrhyw lyfr pris llawn neu lyfr llafar sydd ar gael gan y manwerthwyr sy’n rhan o’r cynllun.

Mae’r datganiad newyddion hwn hefyd ar gael yn Saesneg / An English-language version of this news release is also available

Yn 2025 rydym yn dathlu tair blynedd o Gronfa Cynulleidfaoedd Newydd a sefydlwyd yn 2022 diolch i gyllid gan Lywodraeth Cymru drwy Cymru Greadigol. Ei diben oedd cryfhau ac amrywio’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru.

Wrth lansio’r gronfa, roeddem yn chwilio am brosiectau a fyddai’n ysgogi newid parhaol yn ein sector, drwy greu cyfleoedd, cynyddu cynrychiolaeth a chefnogi busnesau.

Tair blynedd ac £1.5 miliwn yn ddiweddarach, mae’n Hadroddiad Effaith yn gallu edrych yn ôl ar dros 100 o brosiectau ledled Cymru. Ond mae’r straeon y tu ôl i’r ffigurau hyn yn bwysicach fyth wrth i ni weld sut mae’r grantiau wedi creu swyddi, cefnogi cyflog teg, hwyluso cydweithio, mentora lleisiau newydd a galluogi cyhoeddi deunyddiau diwylliannol newydd.

Hoffem ddiolch i Cymru Greadigol a Llywodraeth Cymru am eu cefnogaeth i’r gronfa drawsnewidiol hon, sydd â’r potensial i barhau i greu newid parhaol yn ein sector cyhoeddi er budd Cymru gyfan.

Darganfyddwch fwy am Gronfa Cynulleidfaoedd Newydd a’r prosiectau mae’n eu cefnogi:

Adroddiad Effaith Cynulleidfaoedd Newydd

Prosiectau Cynulleidfaoedd Newydd: Grantiau | Cyngor Llyfrau Cymru

Podlediad newydd Sut i Ddarllen – sgyrsiau gonest a dadlennol am ddarllen

Mae cyfres podlediad newydd sbon, Sut i Ddarllen, yn cael ei lansio heddiw, dydd Llun 10 Chwefror 2025, gan Gyngor Llyfrau Cymru.

Mewn cyfres chwe phennod, bydd Francesca Sciarrillo yn sgwrsio am ddarllen gyda gwesteion arbennig. Mae’r sgyrsiau gonest yn trafod pob math o agweddau ar ddarllen – o’i ddylanwad i’w effaith ar ein bywyd bob dydd.

Ymysg y gwesteion sy’n rhannu atgofion ac argymhellion darllen mae Sion Tomos Owen, Kayley Roberts a Manon Steffan Ros. Sion Tomos Owen ydy gwestai’r bennod gyntaf, ac mae’n trafod darllen pedwar llyfr ar yr un pryd, agweddau snobyddlyd tuag at gomics a chariad at lyfrgelloedd.

Mae Francesca Sciarrillo yn Swyddog Hyrwyddo Darllen gyda Chyngor Llyfrau Cymru. Mae hi hefyd yn wyneb cyfarwydd a hithau’n gyd-gyflwynydd rhaglen gelfyddydol Y Sin ar S4C a cholofnydd i gylchgrawn Lingo Newydd a Lingo 360.

Meddai Francesca: “Fel un sy’n llyncu llyfrau, roedd hi’n bleser cael sgwrsio gyda gwesteion mor arbennig, a dod i ddeall mwy am eu perthynas nhw gyda llyfrau. Roedd yn amrywio o’u hatgofion darllen cyntaf i’w harferion darllen heddiw, o’r llyfrau hynny nad oedd modd iddynt eu rhoi lawr i’r llyfrau hynny sydd dal heb eu gorffen. Mae’r sgyrsiau yn ddadlennol ac yn ddifyr a dwi methu aros i’w rhannu!”

Meddai Bethan Jones, Pennaeth Adran Llyfrau Plant a Hyrwyddo Darllen, Cyngor Llyfrau Cymru: “Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn credu yng ngrym trawsnewidiol darllen er pleser a’i effaith gadarnhaol ar ein lles a’n hiechyd meddwl. Rydym wrth ein boddau yn cyflwyno’r podlediad newydd yma sy’n cynnig gofod i drafod darllen a llyfrau o bob math, ac yn dangos nad oes na un ffordd gywir o fwynhau darllen a bod yna lyfr i bawb.”

Ffilmiwyd y penodau ar leoliad yn Tramshed Tech, Caerdydd ac yn Y Shed, Y Felinheli.

Mae modd gwrando ar y podlediad ar amryw o blatfformau ffrydio yn cynnwys Y Pod ac AM, neu gwylio’r gyfres ar YouTube. Bydd pennodau eraill y gyfres ar gael yn wythnosol.

Dolen linktr: https://linktr.ee/sutiddarllen

MAE’R DDOGFEN HON HEFYD AR GAEL YN SAESNEG / AN ENGLISH-LANGUAGE VERSION OF THIS DOCUMENT IS ALSO AVAILABLE