Mwy o Lyfrau Iechyd Meddwl ar gael yn y Gymraeg

Mai 19, 2020

Mae hunangofiant yr awdur arobryn Matt Haig am ei brofiad o iselder wedi’i gyfieithu i’r Gymraeg fel rhan o gynllun arloesol Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer iechyd meddwl.

Mae Reasons to Stay Alive gan Matt Haig, sydd i’w weld yn gyson ar restrau’r gwerthwyr gorau, ymhlith y cyfrolau hunangymorth diweddaraf i’w cyhoeddi yn y Gymraeg i helpu pobl i reoli cyflyrau iechyd meddwl cyffredin neu i ddelio â theimladau a phrofiadau anodd.

Yn ystod Wythnos Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl, mae’r teitlau newydd eraill yn y gyfres Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer iechyd meddwl yn cynnwys Ymwybyddiaeth Ofalgar: Canllaw Pen-tennyn (A Mindfulness Guide for the Frazzled) gan Ruby Wax, Llawlyfr ar gyfer Dolur Calon (A Manual for Heartache) gan Cathy Rentzenbrink a Rheoli Straen (Stress Control) gan Jim White.

Erbyn hyn, mae cyfanswm o 20 o deitlau iechyd meddwl ar y rhestr Gymraeg ac, am y tro cyntaf, bydd nifer fawr o’r llyfrau hefyd ar gael fel e-lyfr.

The Reading Agency sydd wedi datblygu’r cynllun mewn partneriaeth â llyfrgelloedd cyhoeddus ar draws Cymru a Lloegr, gyda Chyngor Llyfrau Cymru’n sicrhau bod detholiad o’r llyfrau ar gael yn y Gymraeg diolch i gyllid gan Lywodraeth Cymru.

Dywedodd Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru, Helgard Krause: “Mae gofalu am ein hiechyd meddwl yn hanfodol ac mae hynny’n fwy perthnasol ar hyn o bryd nag erioed o’r blaen, gyda mwy a mwy ohonom yn troi at lyfrau yn ystod y cyfnod heriol hwn. Beth sy’n wych am y cynllun Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer iechyd meddwl yw fod y llyfrau i gyd wedi’u dewis a’u hargymell gan arbenigwyr yn y maes, ac mae’n hollbwysig sicrhau bod y deunydd hynod werthfawr hwn ar gael yn y Gymraeg.”

Dywedodd Debbie Hicks MBE, Cyfarwyddwr Creadigol gyda The Reading Agency: “Bydd un ymhob pedwar ohonom ni yn wynebu problem iechyd meddwl rhywbryd yn ein bywydau. Mae cyhoeddi’r teitlau newydd yma’n amserol iawn ac rydym wrth ein bodd bod rhagor o siaradwyr Cymraeg yn cael mynediad at rym darllen i ddeall a rheoli eu lles a’u hiechyd meddwl. Rydym yn falch o fod yn gweithio gyda Chyngor Llyfrau Cymru a llyfrgelloedd cyhoeddus i sicrhau bod llyfrau Darllen yn Well ar gael yng Nghymru, gan sicrhau bod y cynllun yn cyrraedd hyd yn oed mwy o bobl yn y Gymraeg a’r Saesneg.”

Un sydd wedi cael budd o’r cynllun Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer iechyd meddwl yw’r awdur llyfrau plant Sharon Marie Jones, sy’n byw gydag iselder ers 2014, â’r cyflwr wedi dwysáu yn dilyn marwolaeth ei mab Ned mewn damwain car yn 2016.

“Mae’r llyfrau wedi bod yn help i mi ddeall yn well y salwch meddwl sydd wedi effeithio arna i,” meddai Sharon. “Mae un yn benodol – Llythyrau Adferiad – ar ffurf llythyrau gan bobl sydd wedi dioddef efo iselder. Dydi o ddim yn ateb ond mae’n un o’r pethau sy’n gallu helpu.”

Mae teitlau’r cynllun Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer iechyd meddwl ar gael i’w benthyg am ddim o lyfrgelloedd cyhoeddus pan fyddan nhw’n ailagor, neu drwy fynd at wefannau llyfrgelloedd am ganllawiau ar lawrlwytho’r e-lyfrau.

Dywedodd Nia Gruffydd, Rheolwr Llyfrgelloedd Gwynedd: “Rydym wedi gweld galw mawr am y llyfrau Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn ar gyfer iechyd meddwl trwy lyfrgelloedd Cymru, ac mae nifer y llyfrau sydd wedi cael eu benthyg hyd yma yn brawf o hynny. Beth sy’n arbennig o braf yw y gall pawb fenthyg y llyfrau hyn yn rhad ac am ddim a heb unrhyw rwystr trwy eu llyfrgell leol. Mae’n hanfodol bod y llyfrau hyn ar gael yn y Gymraeg, gan alluogi ein defnyddwyr i ddarllen am bynciau sydd mor bwysig a phersonol iddyn nhw yn eu mamiaith.”

Gall gweithwyr proffesiynol ym maes iechyd neu ofal cymdeithasol hefyd argymell y llyfrau ar bresgripsiwn fel rhan o driniaeth unigolyn, neu gellir eu prynu drwy siopau llyfrau, gwales.com a gwefannau eraill.

Mae’r cynllun Darllen yn Well – Llyfrau ar Bresgripsiwn hefyd yn cynnwys detholiad eang o lyfrau hunangymorth ar gyfer pobl â dementia a’u gofalwyr, ac mae rhestr lawn o’r teitlau i’w chael ar wefan Darllen yn Well.

Gwylio Mawr ar Wersi Celf Ar-lein i Blant

Mai 7, 2020

Mae cyfres o sesiynau celf i blant gan un o brif gartwnwyr Cymru wedi cael eu gwylio dros 30,000 o weithiau ers eu lansio ar-lein ar ddechrau’r cyfnod o gau ysgolion oherwydd Coronafeirws.

Mae cyfres o sesiynau celf i blant gan un o brif gartwnwyr Cymru wedi cael eu gwylio dros 30,000 o weithiau ers eu lansio ar-lein ar ddechrau’r cyfnod o gau ysgolion oherwydd Coronafeirws.

Partneriaeth yw’r Criw Celf rhwng dau o gylchgronau plant Cymru sef Cip a Mellten, y darlunydd Huw Aaron, Urdd Gobaith Cymru a Chyngor Llyfrau Cymru.

Bob prynhawn am 3 o’r gloch, mae Huw Aaron yn cynnal sesiwn fyw neu’n llwytho fideo newydd i fyny i YouTube sy’n dangos i blant sut mae arlunio lluniau dwl neu gartŵns, a sut mae dweud stori trwy luniau.

Nawr bydd pob fideo ar gael mewn un lle, sef gwefan yr Urdd, fydd hefyd yn cynnig llwyth o weithgareddau ar eu tudalennau urdd.cymru/criw.

Mae Huw yn gosod her ddyddiol i blant ac yn creu taflenni gweithgaredd yn gysylltiedig â’r fideos fel eu bod yn gallu parhau i ddatblygu eu sgiliau oddi ar lein.

Cafodd y gwasanaeth cyfrwng Cymraeg ei lansio ddydd Llun 23 Mawrth 2020 yn sgil penderfyniad Llywodraeth Cymru i gau ysgolion dros dro oherwydd y pandemig.

Erbyn hyn, mae dros 30 o fideos wedi’u rhannu ar-lein yn rhad ac am ddim, a’r rheiny wedi’u gwylio dros 30,000 o weithiau hyd yma.

Wrth drafod ei sianel Criw Celf, dywedodd Huw Aaron: “Fel cartwnydd ac arlunydd llyfrau plant, dwi wedi dysgu ambell i beth am sut i dynnu llun, ac o’n i’n meddwl y bydde fe’n hwyl i rannu peth o hyn gyda chynulleidfa ehangach. Mae’r fideos byr dyddiol yma yn gyfle i blant (a’u rhieni!) gael joio gweithgaredd hwyliog trwy gyfrwng y Gymraeg, a gobeithio dysgu ambell i sgil newydd ar yr un pryd.

“Mae’r ymateb wedi bod yn hyfryd ac yn galonogol dros ben – gyda llawer yn ymuno i arlunio ac i rannu eu gwaith yn falch ar y cyfryngau cymdeithasol. Felly codwch bensil a darn o bapur, ac ymunwch gyda’r #criwcelf – beth bynnag eich oed!”

Caiff y sesiynau dyddiol (Llun-Gwener) eu noddi gan Urdd Gobaith Cymru a Chyngor Llyfrau Cymru.

Dywedodd Pennaeth Grantiau’r Cyngor Llyfrau, Arwel Jones: “Yn y cyfnod cythryblus hwn, mae angen meddwl yn ddychmygus am sut mae diddanu – ac addysgu – plant gartref. Mae dawn darlunio ac afiaith Huw yn denu cynulleidfa’n ddyddiol ac rydyn ni’n ddiolchgar iawn iddo am greu cynnwys o safon uchel sy’n cael ei werthfawrogi gan blant, rhieni a gofalwyr fel ei gilydd. Mae cynnwys digidol o’r fath yn arbennig o bwysig ar adeg pan nad yw’n bosib argraffu cylchgronau traddodiadol fel Mellten a Cip.”

Mae’r gwaith hefyd yn ffurfio rhan o adnoddau ar-lein yr Urdd ac yn cael eu rhannu ar gyfryngau cymdeithasol eraill y mudiad a’r Cyngor Llyfrau.

Meddai Mari Williams, Rheolwr Cyfathrebu’r Urdd: “Mae Huw Aaron eisoes yn cyfrannu’n fywiog i gylchgronau’r Urdd ac rydyn ni wrth ein boddau yn gallu cefnogi’r gweithdai digidol yma sydd ar gael yn rhad ac am ddim i unrhyw un. Maen nhw’n adnodd gwych ac yn amlwg yn denu ac yn diddanu plant bach a mawr dros y cyfnod yma.”

Bydd Huw Aaron yn parhau i gynnal sesiynau byw Criw Celf ar YouTube am rai wythnosau eto ac fe fydd modd gwylio pob un o’i fideos o hyn ymlaen ar wefan yr Urdd urdd.cymru/criw.

Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant a Chyngor Llyfrau Cymru yn dyfarnu ysgoloriaeth PhD ym maes Llenyddiaeth Plant

Ebr 2, 2020

Ar Ddiwrnod Rhyngwladol Llyfrau Plant (Ebrill 2ail), mae’n bleser gan Brifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant mewn partneriaeth â Chyngor Llyfrau Cymru gyhoeddi eu bod wedi dyfarnu ysgoloriaeth PhD ym maes rhyngwladoli llenyddiaeth plant i Megan Farr o Benarth.

Dros gyfnod o dair blynedd, bydd Megan Farr yn datblygu strategaeth ar gyfer rhyngwladoli straeon i blant ar gyfer y sector cyhoeddi yng Nghymru.

Bydd yn ymchwilio’r strategaethau priodol sydd angen i’r sector gyhoeddi yng Nghymru eu datblygu er mwyn cryfhau ei gweithredu ar lefel ryngwladol ym maes straeon i blant. Bydd y prosiect hwn yn canolbwyntio ar dair agwedd benodol: sef mewnforio; allforio a chyd-gynhyrchu.

Mae gan Megan brofiad helaeth o weithio yn y diwydiant cyhoeddi ac wrth ei bodd yn cael y cyfle i gyfrannu at dwf y maes drwy ei gwaith ymchwil.

“Wedi gweithio yn y diwydiant llenyddiaeth a chyhoeddi yng Nghymru dros y chwe blynedd diwethaf, ac am flynyddoedd lawer yn Lloegr cyn hynny, rwy’n ddiolchgar am y cyfle a ddaw yn sgil yr ysgoloriaeth hon i mi gynyddu a chydgrynhoi fy ngwybodaeth a dysgu sgiliau newydd,” meddai Megan. “Gyda ffocws cynyddol Llywodraeth Cymru ar dyfu’r sector creadigol yng Nghymru ac allforio diwylliant Cymru, gobeithio y bydd yr ymchwil hon yn ddefnyddiol i’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru a thu hwnt.”

Wrth drafod yr ymchwil unigryw hwn, meddai’r Athro Elin Haf Gruffydd Jones o Brifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant: “Dyma brosiect hynod gyffrous ac amserol iawn i’r sector cyhoeddi yng Nghymru gyda phwyslais o’r newydd ar weithgaredd rhyngwladol. Fel tîm goruchwylio, rydym yn falch iawn o’r bartneriaeth hon gyda’r Cyngor Llyfrau ac wrth ein boddau ein bod wedi denu rhywun o brofiad a sgiliau Megan i dderbyn yr ysgoloriaeth.”

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn falch iawn o’r bartneriaeth hon gyda’r Drindod Dewi Sant ac yn edrych ymlaen at gydweithio gyda Megan ar y gwaith ymchwil rhyngwladol hwn.

“Gall stori dda deithio’r byd ac nid oes ffiniau yn perthyn iddi,” meddai Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru.

“Drwy noddi ymchwil doethur Megan Farr, y nod yw canfod pa lyfrau plant o Gymru sy’n teithio orau a pham. Beth yw’r themâu oesol sy’n denu darllenwyr ifanc a pha arddulliau sydd fwyaf llwyddiannus? Mae gan Megan dros 20 mlynedd o brofiad yn y diwydiant cyhoeddi rhyngwladol a bydd casgliadau ei hymchwil yn ein galluogi ni i ddatblygu talent o Gymru ymhellach yn y maes pwysig yma yn ogystal â chael ein hysbrydoli gan lenyddiaeth o’r tu hwnt i’n gwlad ein hunain,” atega Helgard Krause.

Mae’r ysgoloriaeth hon yn un o ddwy a ddyfarnwyd yn ddiweddar ym maes y diwydiannau creadigol gan Y Drindod Dewi Sant. Mae’r ysgoloriaeth yn cynnwys ffioedd ynghyd â grant blynyddol cychwynnol o £14,628. Mae Megan Farr bellach wedi dechrau ar ei chynllun PhD a gyllidir gan Ysgoloriaethau Sgiliau Economi Gwybodaeth (KESS) Dwyrain.

Am wybodaeth bellach ynglŷn â’r gwaith ymchwil hwn, e-bostiwch Yr Athro Elin Haf Gruffydd Jones elin.jones@uwtsd.ac.uk

Ac i ddysgu mwy am Gyngor Llyfrau Cymru, ewch i http://www.cllc.org.uk/

Siopau Llyfrau Lleol sy’n Gwerthu Ar-lein

Ebr 1, 2020

Cyllid Brys i’r Sector Llyfrau yng Nghymru

Ebr 1, 2020

Mae Cyngor Llyfrau Cymru wedi croesawu cyllid brys o £150,000 gan Lywodraeth Cymru i helpu’r sector llyfrau yn ystod yr argyfwng coronafeirws presennol.

Caiff y gronfa ei gweinyddu gan y Cyngor Llyfrau, yr elusen genedlaethol sy’n gyfrifol am gefnogi’r diwydiant llyfrau a hyrwyddo darllen yng Nghymru.

Mae’r arian ychwanegol ar gyfer y sector llyfrau yn rhan o becyn cynhwysfawr o gymorth gwerth £18m ar gyfer y sector diwylliant, celfyddydau a chwaraeon yng Nghymru a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ddydd Mercher 1 Ebrill 2020.

Wrth gyhoeddi’r gronfa, dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, yr Arglwydd Elis-Thomas: “Rydym wedi gwrando ar ein rhanddeiliaid yn y sectorau bregus hyn. Rydym yn deall bod hwn yn gyfnod ansicr i fusnesau a sefydliadau ar draws Cymru ac yn llawn cydnabod yr heriau anferthol a digynsail i wead bywyd Cymru a ddaw yn sgil coronafeirws. Mae Llywodraeth Cymru yn benderfynol o wneud pob dim posib i gefnogi’r gwytnwch, y creadigrwydd a’r bartneriaeth sy’n cael eu hamlygu gan y sector.

“Bydd y cam ychwanegol hwn yn galluogi’r sector i wrthsefyll y cyfnod anodd hwn a, gobeithio, i ffynnu o’r newydd – gan ddod â chymunedau ynghyd unwaith eto pan fydd yr argyfwng yma drosodd.”

Bydd y gronfa argyfwng yn cynnwys cymorth ar gyfer siopau llyfrau brics-a-morter annibynnol yng Nghymru i’w helpu i ymateb i bwysau llif arian a lleihau effaith coronafeirws.

Dywedodd Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru, Helgard Krause: “Rydym yn croesawu’n fawr y cyllid brys a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru heddiw i gefnogi’r sector llyfrau yng Nghymru. Mae’r rhain yn ddyddiau gofidus i unrhyw fusnes ac rydym yn arbennig o bryderus am yr effaith ar siopau llyfrau annibynnol sy’n gwneud cyfraniad mor bwysig i’n cymunedau a’n heconomi, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig. Byddwn yn parhau i weithio’n agos gyda nhw a’r sector cyhoeddi ehangach i gefnogi ein diwydiant trwy gydol y cyfnod anodd hwn.”

Mae’r gronfa argyfwng yn ychwanegol at y cymorth ar gyfer busnesau a’r hunangyflogedig a gyhoeddwyd eisoes gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig.

Bydd y Cyngor Llyfrau yn ymgynghori yn awr â’r diwydiant cyhoeddi ehangach i nodi’r meysydd eraill sy’n dioddef fwyaf o ganlyniad i’r pandemig.

“Yn y cyfnod cythryblus hwn mae’n rhaid i iechyd a lles pobl fod yn brif flaenoriaeth ond mae angen i ni hefyd sicrhau, pan ddown ni drwy’r pandemig hwn, bod gennym ni ddiwydiant cyhoeddi ffyniannus yng Nghymru o hyd. Mae’n gwneud cyfraniad sylweddol nid yn unig i’n heconomi a’n diwydiannau creadigol, ond yn ogystal â hynny mae un astudiaeth ar ôl y llall wedi amlygu buddion ehangach darllen o ran ein hiechyd meddwl yn ogystal â datblygu sgiliau allweddol a gwybodaeth,” ychwanegodd Ms Krause.

Gwefan lyfrau gwales.com

Cadarnhaodd Cyngor Llyfrau Cymru hefyd y bydd ei wefan lyfrau gwales.com yn ailagor ar gyfer archebion unigol gan y cyhoedd o ddydd Mercher, 1 Ebrill 2020 ymlaen.

Y nod yw helpu’r diwydiant cyhoeddi yn ogystal â chwrdd â’r galw am lyfrau yn ystod y cyfnod o hunanynysu, ar adeg pan mae llawer o siopau llyfrau wedi gorfod cau eu drysau dros dro.

Gall pobl sy’n prynu o wefan gwales.com enwebu siop lyfrau leol a fydd wedyn yn derbyn ei chomisiwn arferol ar gyfer bob gwerthiant.

Mae mwy nag 11,000 o deitlau Cymraeg neu deitlau am Gymru ar wefan gwales.com, a bydd pa lyfrau sydd ar gael yn dibynnu ar lefelau stoc presennol y Ganolfan Ddosbarthu gan na ellir derbyn stoc o’r newydd ar hyn o bryd ac mae rhai amserlenni cyhoeddi yn cael eu hadolygu.

Mae rhestr o siopau llyfrau annibynnol yng Nghymru sy’n cynnig gwasanaeth postio llyfrau ar-lein ar gael ar wefan y Cyngor Llyfrau.

Cyhoeddi Rhestr Fer Gwobrau Tir na n-Og 2020

Maw 27, 2020

Mae llyfrau sy’n mynd i’r afael â rhai o’r pynciau mawr sy’n poeni plant a phobl ifanc ymhlith y cyfrolau ar restr fer Gwobrau Tir na n-Og 2020 sy’n cael ei chyhoeddi heddiw (dydd Gwener, 27 Mawrth 2020).

Mae’r rhestr fer o lyfrau Cymraeg yn y categori uwchradd yn ymdrin ag iechyd meddwl, anhwylderau bwyta a mewnfudo tra bod y categori cynradd yn cynnwys llyfrau stori am oddefgarwch, materoliaeth mewn cymdeithas a hanes menywod ysbrydoledig o Gymru.

Straeon wedi’u lleoli ar hyd arfordir a mynyddoedd Cymru am ddreigiau, chwedloniaeth, hud a lledrith sy’n cael sylw yn y rhestr fer ar gyfer llyfrau Saesneg.

Dathlu gwaith awduron a darlunwyr a gyhoeddwyd yn ystod 2019 y mae Gwobrau Tir na n-Og 2020, sy’n cael eu trefnu gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u noddi gan CILIP Cymru (sef cymdeithas llyfrgellwyr a gweithwyr gwybodaeth Cymru).

Mae tri phrif gategori: llyfrau Cymraeg ar gyfer plant oedran cynradd, llyfrau Cymraeg ar gyfer oedran uwchradd, a llyfrau Saesneg ac iddynt gefndir Cymreig dilys ar gyfer oedran cynradd neu uwchradd.

Rhestr Fer Gymraeg (Cynradd)

• Y Ddinas Uchel – Huw Aaron (Atebol 2019). Mae Petra’n byw mewn dinas o dyrau a phawb yn treulio pob dydd yn eu codi’n uwch ac yn uwch. Llyfr stori-a-llun am fateroliaeth cymdeithas gyda neges gadarnhaol wedi ei chyfleu mewn ffordd dyner, lawn hiwmor.

• Genod Gwych a Merched Medrus – Medi Jones-Jackson (Y Lolfa 2019). Llyfr lliwgar am 14 o fenywod ysbrydoledig o bob rhan o Gymru gan gynnwys Tori James, Laura Ashley, Eileen Beasley, Amy Dillwyn a Haley Gomez. Llyfr llawn hwyl, ffeithiau, posau a gweithgareddau.

• Pobol Drws Nesaf – Manon Steffan Ros a Jac Jones (Y Lolfa 2019). Llyfr stori-a-llun sy’n ein hannog i beidio â beirniadu rhywun sy’n ymddwyn ac yn edrych yn wahanol i ni, ac yn dangos bod rhaid parchu pawb.

Rhestr Fer Gymraeg (Uwchradd)

• Byw yn fy Nghroen – Gol. Sioned Erin Hughes (Y Lolfa 2019). Profiadau dirdynnol deuddeg o bobl ifanc sydd wedi gorfod brwydro gyda salwch a chyflyrau hirdymor, gan gynnwys afiechydon meddyliol a chorfforol fel cancr, nam ar y golwg, OCD, iselder a gorbryder.

• Tom – Cynan Llwyd (Y Lolfa 2019). Nofel i oedolion ifanc am Tom, bachgen 15 oed sy’n byw mewn fflat gyda’i fam ac yn gyfeillgar gyda chymydog 81 oed. Nofel ddirdynnol sy’n ymdrin â bwlio, gwrthdaro, mewnfudwyr, trais a salwch.

• Madi – Dewi Wyn Williams (Atebol 2019). Stori gref am ferch yn ei harddegau sy’n byw gydag anorecsia a bwlimia ac sy’n ceisio cuddio’r cyflwr.

Dywedodd cadeirydd panel beirniaid y llyfrau Cymraeg, Gwawr Maelor Williams o Adran Addysg Prifysgol Bangor: “Roedd darllen 40 o lyfrau gwreiddiol i blant ac oedolion ifanc fel aelodau panel Tir na n-Og 2020 wir yn brofiad gOgoneddus – ie, gydag O fawr arall. Roedd yr arlwy a gyhoeddwyd gan y cyhoeddwyr yn cynnig ffurfiau, lleoliadau, profiadau a chymeriadau amrywiol dros ben – y cyfan yn gwneud y profiad o gloriannu yn her ac yn hwyl, yn bleser a chyfrifoldeb yr un pryd.

“Roedd ’na leisiau i’w clywed gan y cyhoeddwyr eleni. Lleisiau awduron newydd, cyffrous ac unigryw. Llyfrau gan bobl ifanc i bobl ifanc. Canmoler y cyhoeddwyr am hyn. Ynghanol antur a ffantasi mae llais i lesiant plant, llais i ferched Cymru, llais i wydnwch meddwl ac iechyd meddwl a llais i bobl ifanc ag anhwylderau a chyflyrau corfforol. Gyda mwy nag un gyfrol ar gyfer oedolion ifanc roedd troi’r tudalennau yn ddirdynnol.”

Rhestr Fer Saesneg

• The Secret Dragon – Ed Clarke (Puffin 2019). Antur hudolus yn cyfuno gwyddoniaeth, dreigiau a chyfeillgarwch wedi’i lleoli ar arfordir Cymru.

• Max Kowalski Didn’t Mean It – Susie Day (Puffin 2019). Stori gyfoes am deuluoedd, am fod yn fachgen ac am ymdopi â cholled; llyfr llawn cydymdeimlad wedi’i osod yn Eryri.

• Storm Hound – Claire Fayers (Macmillan Children’s Books 2019). Antur ffantasi wedi’i gosod ym mynyddoedd Cymru, yn cyfuno chwedloniaeth Nordig a Chymreig.

• Where Magic Hides – Cat Weatherill (Gomer 2019). Casgliad amrywiol o saith stori newydd sbon, wedi’u gosod yng Nghymru, lle mae’r cymeriadau’n dod ar draws brenhinoedd a throliau, ceffylau gwyllt a defaid o bob lliw wrth iddyn nhw ddysgu sut mae darganfod hud yn y straeon o’u cwmpas.

Dywedodd cadeirydd panel beirniaid y llyfrau Saesneg, Eleri Twynog: “Mae pob un o’r pedwar llyfr ar y rhestr fer o safon uchel iawn – o’r cloriau, y darlunio a’r dyluniad i gymeriadau cryf a dawn adrodd stori wych. Wrth i ni fynd o’r Fenni i Ogwr ac Eryri rydyn ni’n cael ymdeimlad cryf o le, sy’n un o brif feini prawf y wobr yma. Mae mor bwysig bod plant ar hyd a lled Cymru yn gallu gweld eu hunain yn cael eu hadlewyrchu rhwng dau glawr a bod gan blant y tu hwnt i Gymru ffenest ar ddiwylliant arall.”

Dywedodd Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru, Helgard Krause: “Mae Gwobrau Tir na n-Og yn gyfle i ni ddathlu doniau ein ysgrifenwyr a’n darlunwyr sy’n creu cynnwys o’r radd flaenaf ar gyfer ein plant a’n pobl ifanc. Mae’r gwobrau hefyd yn adlewyrchu’r pynciau hynny sydd o bwys i’r gynulleidfa yma, gan ymwneud â rhai o bynciau llosg y dydd – o anhwylderau bwyta a phroblemau iechyd meddwl i gwestiynau’n ymwneud ag amrywiaeth, ehangu gorwelion a pharchu eraill. Dyma arwydd pellach o’r ffordd mae darllen yn gallu cefnogi ein hiechyd a’n lles, yn ogystal â datblygu sgiliau a bod yn bleser ynddo’i hun.”

Caiff enwau’r enillwyr eu cyhoeddi ym mis Mai 2020 ac mae manylion pellach am deitlau’r rhestr fer i’w cael ar wefan lyfrau gwales.com.

Coronafeirws: Diweddariad y Cyngor Llyfrau 24 Mawrth 2020

Maw 24, 2020

Yn dilyn cyflwyno mesurau llymach i geisio arafu lledaeniad coronafeirws, mae swyddfeydd y Cyngor Llyfrau yng Nghastell Brychan a’n Canolfan Ddosbarthu yn Aberystwyth bellach ynghau am o leiaf dair wythnos.

Mae nifer o’n staff yn dal i weithio, gan gyflawni eu dyletswyddau o gartref wrth i ni barhau i wneud pob dim o fewn ein gallu i gefnogi’r diwydiant cyhoeddi mewn amgylchiadau eithriadol a sicrhau ein bod yn dod trwy’r cyfnod hwn.

Golyga hyn y bydd y gwasanaethau canlynol ar gael o hyd i’r sector:

• Arweiniad strategol a gweithredol, yn cynnwys edrych ar anghenion y sector llyfrau ehangach gyda Llywodraeth Cymru.

• Cyngor a chynllunio ariannol (mererid.boswell@llyfrau.cymru)

• Prosesu taliadau rheolaidd i’r diwydiant megis grantiau cyhoeddi, cefnogaeth i staff golygyddol, cymorth i awduron a gweithwyr llawrydd eraill (arwel.jones@llyfrau.cymru).

• Gwasanaethau golygu (huw.meirionedwards@llyfrau.cymru)

• Gwasanaethau dylunio (sion.ilar@llyfrau.cymru).

• Hyrwyddo llyfrau a darllen er pleser ar lwyfannau digidol ac eraill (mari.sion@llyfrau.cymru).

Gellid cysylltu gyda staff yn y swyddi uchod naill ai drwy eu cyfeiriadau ebost gwaith neu drwy post@llyfrau.cymru. Dylai siopau llyfrau gysylltu gyda’u swyddog gwerthu arferol.

Y Ganolfan Ddosbarthu

Mae cau’r Ganolfan Ddosbarthu yn ergyd wrth gwrs i’n gweithgaredd ni fel sefydliad a’r sector yng Nghymru a thu hwnt. Ond mae iechyd a lles ein cymunedau gwahanol yn flaenoriaeth ar hyn o bryd, ac mae’n rhaid i ni dynnu ynghyd a gwneud ein cyfraniad at yr ymdrechion i atal lledaeniad y feirws.

Ni fydd y Ganolfan Ddosbarthu yn gallu derbyn na danfon stoc yn ystod y cyfnod hwn ac felly rydyn ni’n gofyn i’n cyhoeddwyr ni i ohirio anfon llyfrau, cylchgronau ac adnoddau eraill hyd nes byddwn yn ail-agor.

Bydd staff rheoli’r Ganolfan ar gael i ateb unrhyw gwestiynau sydd gan gwsmeriaid a’r cyfeiriad ebost gorau ar gyfer ymholiadau yw post@llyfrau.cymru.

Gwobrau Tir na n-Og

Byddwn yn bwrw mlaen gyda’n cynlluniau i gyhoeddi rhestr fer gwobrau llenyddiaeth plant Tir na n-Og 2020 ar ein gwefan ac ar y cyfryngau ddydd Gwener yma 27 Mawrth. Y bwriad yw cyhoeddi enwau’r enillwyr ym mis Mai ond nid ydym wedi pennu dyddiadau newydd eto yn dilyn canslo cynhadledd flynyddol CILIP Cymru ac Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd lle yr oedd y seremonïau i’w cynnal.

Mae’n diwydiant, fel gweddill y wlad, yn wynebu heriau gwirioneddol di-gyffelyb ac mae’n amhosib proffwydo maint a chwmpas yr effaith ar hyn o bryd. Serch hynny, ni fydd pylu ar ein cenhadaeth graidd fel sefydliad na’n cyfraniad at ddiwylliant, addysg a’r iaith Gymraeg. Yn y cyfamser, rhaid canolbwyntio ar warchod ein pobl a chefnogi’n cymunedau.

Cadwch yn saff. Byddwch garedig. Ac arhoswch adre er mwyn arbed bywydau.

HELGARD KRAUSE

Prif Weithredwr

Coronafirws: Diweddariad gan Gyngor Llyfrau Cymru

Maw 18, 2020

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn monitro datblygiadau yn ofalus ac yn cyflwyno cyfres o fesurau arbennig mewn ymateb i’r sefyllfa a’r canllawiau diweddaraf.

Y nod yw cymryd camau priodol i sicrhau ein bod yn gallu parhau gyda’n gwaith pwysig o gefnogi’r diwydiant cyhoeddi wrth wneud pob dim sy’n ymarferol bosib i helpu lleihau lledaeniad posib y firws, a thrwy hynny gwarchod ein staff a’n rhanddeiliaid.

• Mae ein Canolfan Ddosbarthu llyfrau ac adnoddau yn Glanyrafon, Aberystwyth, yn dal i weithredu ond mae ynghau i ymwelwyr allanol, ac eithrio’r sawl sy’n dod â deunydd neu’n danfon deunydd hanfodol i ardal ddynodedig o’r warws drwy drefniant ymlaen llaw. Os am wneud trefniant o’r fath, cysylltwch â’r Ganolfan ar 01970 624455 neu canolfan.ddosbarthu@llyfrau.cymru.

• O ddydd Mercher 18 Mawrth 2020, mae mwyafrif y staff yn ein prif swyddfa yng Nghastell Brychan yn gweithio o gartref. Maen nhw’n parhau i gynnig ein gwasanaethau arferol megis golygu llyfrau, dylunio a gweinyddu grantiau, ac fe fyddan nhw’n defnyddio’u manylion cyswllt gwaith arferol (ffôn ac e-bost).

• Mae Castell Brychan ynghau i ymwelwyr yn ystod y cyfnod hwn. Ni fydd staff yn teithio i gyfarfodydd wyneb-yn-wyneb gyda chysylltiadau allanol, gan ddefnyddio systemau fideo neu ffôn ar gyfer cyfarfodydd o’r fath. Y manylion cyswllt ar gyfer ymholiadau cyffredinol yw 01970 624151 neu castellbrychan@llyfrau.cymru.

• Rydym wedi canslo neu ohirio pob un o’n digwyddiadau cyhoeddus tan ddiwedd mis Mai, yn cynnwys lansiadau llyfrau ac ymweliadau ysgol. Byddwn yn ail-asesu’r sefyllfa yng ngoleuni’r amgylchiadau ar y pryd ond yn y cyfamser, rydym yn cynllunio ac yn trafod trefniadau amgen ar gyfer hyrwyddo llyfrau a darllen.

• Rydym mewn cysylltiad cyson gyda chyhoeddwyr, llyfrwerthwyr, dosbarthwyr ac eraill er mwyn sicrhau ein bod yn deall yr heriau sy’n eu hwynebu nhw ac yn gweithio gyda nhw i gynnig cymorth a chefnogaeth ymarferol. Rydym yn annog y diwydiant yng Nghymru i gysylltu gyda ni i drafod unrhyw bryderon busnes sydd ganddyn nhw.

• I bobl sy’n hunan-ynysu ac yn chwilio am ddeunydd darllen, mae gennym gyfres o restrau darllen ar wefan gwales.com. Mae’r rhestrau arbennig yma’n cynnwys cyhoeddiadau sy’n addas at ystod o oedrannau a diddordebau gwahanol, yn ogystal â manylion am ein gwerthwyr gorau, teitlau newydd, llyfrau’r mis, adolygiadau a mwy.

Rydym ni’n gwybod bod hwn yn gyfnod hynod o heriol i bawb ac y gall y sefyllfa sydd ohoni barhau am beth amser eto.

Mae’n cenhadaeth ni yn y Cyngor Llyfrau yn gwbl ddigyfnewid ac fe fyddwn yn gwneud pob dim o fewn ein gallu i gefnogi’r diwydiant cyhoeddi a’n cymuned ni, gydol y dyddiau pryderus ac ansicr hyn.

HELGARD KRAUSE

Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru

Cymorth ychwanegol ar gyfer y sector cyhoeddi yng Nghymru

Maw 5, 2020

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi cyllid cyfalaf ychwanegol ar gyfer Cyngor Llyfrau Cymru i fuddsoddi mewn systemau technoleg a fydd yn helpu’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru i dyfu.

Mae £750,000 ychwanegol wedi cael ei sicrhau gan gyllideb 2020–21, a bydd yn caniatáu i Gyngor Llyfrau Cymru gyflwyno system TG integredig newydd i reoli’r gwaith o werthu, cyflenwi a dosbarthu llyfrau, a fydd hefyd yn cefnogi gwaith cyhoeddwyr Cymru.

Mae £145,000 o gyllid cyfalaf ychwanegol i Gyngor Llyfrau Cymru ar gyfer y flwyddyn ariannol bresennol wedi rhoi hwb arall i’r diwydiant cyhoeddi llyfrau yng Nghymru. Mae’r sector cyhoeddi wedi cael ei nodi fel sector ar gyfer twf yn dilyn lansio Cymru Greadigol ym mis Ionawr. Mae diwydiant cyhoeddi iach yn rhan hanfodol o hunaniaeth ddiwydiannol Cymru, a bydd cymorth gan Gymru Greadigol ar gyfer Cyngor Llyfrau Cymru yn helpu i ategu gwasanaethau hanfodol ar gyfer y diwydiant cyhoeddi yn Gymraeg a Saesneg.

Dywedodd y Dirprwy Weinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth, yr Arglwydd Elis-Thomas: “Ar Ddiwrnod y Llyfr pan fyddwn ni’n dathlu storïau a’n cariad at ddarllen, dw i wrth fy modd ein bod yn gallu cefnogi Cyngor Llyfrau Cymru i fuddsoddi yn y rhan hanfodol hon o economi Cymru. Bydd hyn yn rhoi hwb sylweddol i Gyngor Llyfrau Cymru, yn ogystal â’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru yn gyffredinol. Mae cefnogi diwydiant cyhoeddi dwyieithog llwyddiannus yng Nghymru nid yn unig yn cyfrannu at ein strategaeth twf economaidd ehangach ar gyfer y diwydiannau creadigol yng Nghymru, ond mae hefyd yn cefnogi nifer o fentrau microfusnes, sydd yng nghefn gwlad Nghymru yn bennaf ac yn cyfrannu at eu heconomi leol.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Rydyn ni’n ddiolchgar iawn i Lywodraeth Cymru am gefnogi ein cynlluniau cyffrous i uwchraddio ein systemau TG, gan sicrhau ein bod yn parhau i gystadlu â’r diwydiant cyhoeddi ledled y DU a’r tu hwnt. Mae ein canolfan ddosbarthu yn darparu gwasanaeth rhagorol ar gyfer cyhoeddwyr a gwerthwyr llyfrau, a bydd yn gallu cynnig gwasanaeth gwell byth yn dilyn yr uwchraddiad hwn i’r system. Drwy fuddsoddi mewn cyfres o welliannau trawsnewidiol, byddwn ni’n helpu busnesau cyhoeddi a gwerthu llyfrau i dyfu, ac o ganlyniad yn helpu economi sylfaenol Cymru a’r diwydiannau creadigol – yn ogystal â hyrwyddo darllen.”

Darllenwyr Brwd Cymru yn Paratoi i Ddathlu Diwrnod y Llyfr 2020

Chwef 25, 2020

Bydd darllenwyr brwd Cymru yn ymuno â’i gilydd i ddathlu Diwrnod y Llyfr, sy’n cael ei gynnal eleni ar 5 Mawrth 2020.

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn gwahodd ysgolion, siopau llyfrau, colegau, llyfrgelloedd, busnesau a theuluoedd i ymuno â’r dathliad blynyddol mwyaf o lyfrau a darllen yng ngwledydd Prydain ac Iwerddon, drwy gymryd rhan mewn gweithgareddau a digwyddiadau ledled Cymru, yn ogystal â rhannu’r mwynhad o ddarllen.

I nodi Diwrnod y Llyfr 2020, mae’r Cyngor wedi cyhoeddi y bydd dau lyfr arbennig i blant ar gael i’w prynu am £1 yn unig, neu gall plant gyfnewid eu tocyn £1 Diwrnod y Llyfr am un o’r cyfrolau. Bydd fersiynau hygyrch o’r llyfrau hefyd ar gael, gan gynnwys fersiynau braille, print bras a sain, diolch i gefnogaeth yr RNIB.

Mae Darllen gyda Cyw gan Anni Llŷn, a gyhoeddwyd gan y Lolfa, yn dilyn hanesion y cymeriad poblogaidd Cyw a’i ffrindiau, ac mae’r llyfr wedi’i anelu at ddarllenwyr iau a theuluoedd sy’n dysgu Cymraeg gyda’u plant.

Mae Stori Cymru – Iaith a Gwaith, a ysgrifennwyd gan yr Archdderwydd Myrddin ap Dafydd ac a gyhoeddwyd gan Wasg Carreg Gwalch, yn adrodd hanes Cymru a gwaith ei phobl drwy gyfrwng stori, llun a chân.

Mae adrodd a rhannu straeon hefyd yn thema bwysig ar gyfer Diwrnod y Llyfr eleni gydag ymgyrch ledled Prydain i lansio ‘chwyldro darllen’ drwy rannu miliwn o straeon. Gall unrhyw un gymryd rhan yn yr ymgyrch: teuluoedd, ysgolion, siopau llyfrau a llyfrgelloedd, meithrinfeydd, ac ati. Ar ôl cofrestru ar worldbookday.com/share-a-million-stories, mae modd dod o hyd i bopeth sydd ei angen, gan gynnwys canllawiau, cwestiynau cyffredin ac awgrymiadau er mwyn rhannu stori.

Fel rhan o’r dathliadau, mae Cyngor Llyfrau Cymru wedi lansio gêm gardiau Top Trumps arbennig i blant sy’n cynnwys cymeriadau o lyfrau Cymraeg hen a newydd. Bydd y cardiau’n siŵr o ddod â gwên i wynebau rhieni hefyd wrth weld rhai o hoff gymeriadau eu plentyndod yn y gêm megis Sam Tân a Siôn Blewyn Coch.

Bydd y Cyngor hefyd yn nodi Diwrnod y Llyfr trwy gynnal dau ddigwyddiad arbennig i blant yn Theatr Felinfach ar 4 Mawrth, a Theatr Glan-yr-Afon yng Nghasnewydd ar 5 Mawrth.

Bydd plant ysgolion yr ardal yn cael gwahoddiad i ddod i Theatr Felinfach i rannu straeon gyda rhai o awduron a darlunwyr Cymru, gan gynnwys Myrddin ap Dafydd, Casia Wiliam, Aneirin Karadog, Huw Aaron ac Elidir Jones.

Ar Ddiwrnod y Llyfr ei hunan, bydd plant yn mynd i Theatr Glan-yr-Afon i rannu straeon gyda’r cyflwynydd a’r awdur plant Lucy Owen, y storïwraig a’r awdur Atinuke, Mark Llewelyn Evans, awdur ABC of Opera, a’r darlunydd a’r awdur o’r Rhondda Siôn Tomos Owen.

Ac mewn digwyddiad arbennig yn Llandudno ddydd Iau 5 Mawrth 2020, bydd panel o chwech arbenigwr yn trafod manteision ‘bibliotherapi’ lle caiff llyfrau hunangymorth eu defnyddio i gefnogi iechyd meddwl a lles.

www.cllc.org.uk/newyddion-news/news-detail?id=13336

Yng Nghymru, mae ymgyrch Diwrnod y Llyfr yn cael ei gydlynu gan y Cyngor Llyfrau a’i gefnogi gan Lywodraeth Cymru a Waterstones. Bob blwyddyn, drwy gydweithio â llu o gyhoeddwyr a llyfrwerthwyr, mae Diwrnod y Llyfr yn trefnu rhestr o deitlau penodol am £1 yr un ar gyfer plant a phobl ifanc, a chenhadaeth Diwrnod y Llyfr yw eu hannog i fwynhau llyfrau a darllen drwy roi cyfle iddyn nhw gael eu llyfr eu hunain.

Yn ogystal â chael eu dosbarthu drwy’r drefn arferol yn ysgolion a meithrinfeydd, rhwng dydd Mercher 5 Chwefror a dydd Mawrth 17 Mawrth bydd tocyn £1 Diwrnod y Llyfr yn ymddangos ar bob blwch Happy Meal™ gan gwmni McDonald’s ym Mhrydain ac Iwerddon. Gall plant a theuluoedd ei gyfnewid am un o blith nifer o deitlau Diwrnod y Llyfr yn rhad ac am ddim, gan gynnwys y teitlau Cymraeg, neu gael gostyngiad o £1 oddi ar bris llyfr neu lyfr sain sy’n costio £2.99 neu fwy, yn eu siop lyfrau neu archfarchnad leol sy’n cymryd rhan yn y cynllun rhwng 27 Chwefror a 29 Mawrth.