Cyhoeddi rhestr fer gwobrau llyfrau Cymraeg Tir na n-Og 2021

Maw 11, 2021

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn falch iawn o gyhoeddi teitlau’r chwe llyfr Cymraeg sydd wedi cyrraedd rhestr fer Gwobrau Tir na n-Og 2021 sy’n anrhydeddu’r llyfrau gorau i blant a phobl ifanc yng Nghymru.

Yn y categori cynradd mae Ble Mae Boc – Ar Goll yn y Chwedlau gan Huw Aaron (Y Lolfa), Mae’r Cyfan i Ti gan Luned Aaron (Atebol) a Sw Sara Mai gan Casia Wiliam (Y Lolfa).

Y llyfrau ddaeth i’r brig yn y categori uwchradd oedd Y Castell Siwgr gan Angharad Tomos (Gwasg Carreg Gwalch), Llechi gan Manon Steffan Ros (Y Lolfa) a #helynt gan Rebecca Roberts (Gwasg Carreg Gwalch).

Dywedodd Hywel James, Cadeirydd y panel oedd yn beirniadu’r llyfrau Cymraeg cynradd ac uwchradd: “Fel beirniaid, rydym wedi cael pori drwy wledd o lenyddiaeth plant a phobl ifanc. Roedd yr holl gyfrolau a ddaeth i law yn cynnig arlwy gwerthfawr i ddarllenwyr ifanc, ac yn cyfrannu at ein llenyddiaeth trwy lenwi bylchau sydd yn bwydo’r dychymyg ac yn meithrin eu dealltwriaeth o’r gorffennol neu eu hymwybyddiaeth o’r byd o’u cwmpas.

“Ymysg y teitlau eleni roedd llyfrau llun-a-stori atyniadol iawn gan awduron a darlunwyr newydd, datblygiad sydd yn haeddu canmoliaeth arbennig am greu cyfrolau gwreiddiol o safon uchel. Roedd hefyd gyfrolau trawiadol iawn, rhai, yn wir, a oedd yn ysgytwol eu cynnwys, a hynny yn y categori llyfrau i bobl ifanc wrth iddynt ymgeisio i gyfleu helbulon prifio naill ai yn y Gymru gyfoes neu mewn cyfnodau allweddol yn ein hanes.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr y Cyngor Llyfrau: “Hoffem longyfarch yr awduron sydd wedi cyrraedd y rhestr fer a diolch i bawb ar draws y sector llyfrau yng Nghymru sydd wedi sicrhau nid yn unig bod gan ein beirniaid ddewis safonol o gynnyrch unwaith eto eleni ond hefyd bod detholiad o lyfrau rhagorol ar gael ar gyfer darllenwyr ifanc Cymru. Diolch hefyd i’n beirniaid am eu gwaith caled a’u hadborth gwerthfawr sy’n helpu i gynnal a gwthio safonau o flwyddyn i flwyddyn.”

Cafodd y rhestr fer ei datgelu ar y rhaglen Heno ar S4C nos Iau, 11 Mawrth, a bydd y rhaglen yn cyhoeddi enwau’r enillwyr nos Iau, 20 Mai 2021.

Rhestr Fer – Cynradd

• Ble Mae Boc – Ar Goll yn y Chwedlau gan Huw Aaron (Y Lolfa)
  Disgrifiad: 10 o luniau tudalen ddwbl. Mae pob taenlen yn dangos golygfa lawn dop, gyda’r nod o ddod o hyd i Boc, y ddraig fach goch, sy’n cuddio ym mhob llun. Cyfrol debyg i’r llyfrau Where’s Wally? gyda gogwydd cwbl Gymreig i bob llun.
  Blas ar farn y beirniaid: “Dyma gyfrol sydd yn cynnig gwledd odidog o luniau ac oriau o ddifyrrwch i blentyn wrth geisio darganfod ble mae’r ddraig fach… Mae’n llyfr anrheg delfrydol i bob oed.”
• Mae’r Cyfan i Ti gan Luned Aaron (Atebol)
  Disgrifiad: Cyfrol annwyl a theimladwy i’w darllen cyn mynd i gysgu wrth i riant gyflwyno rhai o ryfeddodau’r byd i’w plentyn. Dilynwn y dydd o’r wawr i’r machlud wrth i ni ddarllen am ryfeddodau’r byd sydd ar gael i’r plentyn.
  Blas ar farn y beirniaid: “Llyfr llun-a-stori o safon uchel iawn. Mae symlrwydd y dweud trwy’r cerddi yn addas iawn i’r oedran meithrin ac mae’n cyfleu yn wych yr elfen o syndod sydd gan blant ifanc am y byd o’u cwmpas, ynghyd ag elfen hiraethus ar ran yr oedolyn.”
• Sw Sara Mai gan Casia Wiliam (Y Lolfa)
  Disgrifiad: Croeso i fyd Sara Mai, lle mae glanhau pw eliffant yn apelio lot mwy na mynd i’r ysgol, a lle mae’n llawer haws deall ymddygiad arth o Dde Affrica na merched eraill Blwyddyn 5.
  Blas ar farn y beirniaid: “Dyma nofel sydd yn ymdrin â phwnc cyfoes gan ddelio â bwlio a rhagfarn yn erbyn pobl o gefndir neu dras gwahanol. Mae’r stori yn cydio yn y darllenydd o’r dechrau gyda digon o fanylion am y cymeriadau, heb ein llethu neu arafu llif y stori sydd yn cynnal ein sylw at y diwedd.”

Rhestr Fer – Uwchradd

• #helynt gan Rebecca Roberts (Gwasg Carreg Gwalch)
  Disgrifiad: Mae colli’r bws i’r ysgol yn gallu newid dy fywyd di… Penderfyna Rachel fynd ar antur yn nhre’r Rhyl yn hytrach na mynd adref (wedi’r cyfan, mae’r beili wedi mynd â char ei thad), gan ganfod ei hun mewn clwb nos ar lan y môr.
  Blas ar farn y beirniaid: “Mae’n stori sydd yn cydio o’r dechrau i’r diwedd gan gyfleu rhywfaint o realiti effaith tlodi a thrais yn y cartref ar berson ifanc yn y Gymru gyfoes… Mae hwn yn esiampl ardderchog, ‘clasurol’ hyd yn oed, o lyfr ‘genre’ ar gyfer yr arddegau – ac nid camp hawdd yw cyflawni hynny.”
• Llechi gan Manon Steffan Ros (Y Lolfa)
  Disgrifiad: Mae Gwenno wedi cael ei lladd. Gwenno berffaith, glyfar, brydferth – hi oedd yn boblogaidd efo’r swots a’r bobol cŵl. Darganfuwyd ei chorff yn y chwarel, a bellach mae’r cops dros bob man ym Methesda, a phawb yn ceisio dod o hyd iddi.
  Blas ar farn y beirniaid: “Mae’r llinell stori datrys dirgelwch llofruddiaeth yn y nofel hon yn debyg iawn i rai o’r cyfresi teledu poblogaidd cyfoes, ac felly bydd y stori hon yn sicr o apelio yn fawr at ystod eang o ddarllenwyr.”
• Y Castell Siwgr gan Angharad Tomos (Gwasg Carreg Gwalch)
  Disgrifiad: Dwy ferch ar ddau gyfandir. Un lord ag awch am elw. Stori ddirdynnol am gaethferch, am forwyn, am long a chastell ac am ddioddefaint y tu hwnt i ddychymyg.
  Blas ar farn y beirniaid: “Teimlwn fod y nofel hon yn mynd â ni i dir newydd heriol gyda stori’r ddwy ferch ifanc, Dorcas a Yamba, ac er bod dwy ran i’r nofel mae’r cysylltiadau rhyngddynt yn cryfhau’r dweud… Mae’r gyfrol hon yn gyfraniad pwysig iawn i lenyddiaeth Cymru a fydd yn apelio at bobl ifanc ac oedolion.”

Mae’r gwobrau blynyddol, sy’n cael eu trefnu gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u noddi gan CILIP Cymru, yn dathlu’r gorau o blith llyfrau i blant ac oedolion ifanc a gyhoeddwyd yn ystod 2020.

Bydd rhestr fer y llyfrau Saesneg yn cael ei chyhoeddi ar raglen y Radio Wales Arts Show am 18:30 nos Wener, 12 Mawrth 2021.

• Mwy am Wobrau Tir na n-Og

Dathlu llyfrau ar y llwyfan digidol

Maw 3, 2021

Rhannu stori ar Ddiwrnod y Llyfr 2021

Chwef 25, 2021

Mae Cyngor Llyfrau Cymru yn annog pobl ar hyd a lled Cymru i rannu stori i ddathlu Diwrnod y Llyfr 2021 ar ddydd Iau 4 Mawrth.

Gallai rhannu stori gynnwys darllen gartref gyda’r teulu, darllen gyda ffrind dros y we, darllen yn eich hoff le, darllen mewn lleoliad anghyffredin, rhannu stori gydag anifail anwes a mwy!

Gydag wythnos i fynd cyn y diwrnod mawr, mae’r Cyngor Llyfrau hefyd yn gofyn i bobl roi llun ar y cyfryngau cymdeithasol ohonyn nhw’n darllen yn ystod mis Mawrth, gan ddefnyddio’r hashnod #DiwrnodyLlyfr #RhannwchStori. Bydd gwobrau am y lluniau gorau yn cael eu cyflwyno ddiwedd y mis.

Bydd enillwyr cystadleuaeth arbennig a drefnwyd ar y cyd gan y Cyngor Llyfrau a Huw Aaron hefyd yn cael eu cyhoeddi ar 4 Mawrth a hynny ar raglen Aled Hughes ar BBC Radio Cymru rhwng 9 ac 11 y bore.

Yr her i gystadleuwyr oedd adnabod cymaint â phosib o gymeriadau o lyfrau a rhaglenni teledu plant mewn poster lliwgar a ddyluniwyd gan Huw Aaron ar gyfer ei lyfr Ble mae Boc? Ar goll yn y chwedlau a gyhoeddwyd gan Y Lolfa ym mis Tachwedd 2020.

Fideos Awduron

Mae dathliadau Diwrnod y Llyfr yn edrych yn wahanol iawn eleni gyda nifer o sesiynnau awdur yn digwydd yn rhithiol. Mae’r flwyddyn ddiwethaf wedi dangos yr angen i fod yn hyblyg a phwysigrwydd cael deunydd safonol i hybu darllen ar fformat digidol. I helpu ysbrydoli’r to ifanc i godi llyfr a darllen er pleser, caiff y cyntaf mewn cyfres o fideos  gyda rhai o brif awduron plant Cymru eu rhyddhau ar wefan a sianel cyfryngau cymdeithasol y Cyngor Llyfrau, yn cynnwys darlleniadau a gweithgareddau hwyliog.

Prif amcan yr adnoddau yma yw i gefnogi teuluoedd ac ysgolion wrth iddyn ddysgu o bell yn ogystal â bod yn adnodd gwerthfawr i’w ddefnyddio yn y dosbarth pan fydd ysgolion yn ail-agor ar gyfer pob oedran.

Ymhlith yr awduron mae Huw Aaron, Luned Aaron, Myrddin ap Dafydd, Huw Davies, Nicola Davies, Malachy Doyle, Valériane Leblond, Lucy Owen a Manon Steffan Ros. Bydd fideos gyda rhagor o awduron yn cael eu cyhoeddi dros y misoedd nesaf.

Caiff llyfrau ac ysgrifennu o Gymru sylw arbennig ar blatfform digidol AM ar Ddiwrnod y Llyfr hefyd.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Mae Diwrnod y Llyfr yn gyfle i ni ddathlu’n cariad at lyfrau ond mae grym trawsnewidiol darllen yn rhywbeth sydd gyda ni drwy gydol y flwyddyn. Er nad ydym yn gallu cynnal ein digwyddiadau arferol eleni, yr un yw’r neges sef bod darllen er pleser yn gwneud byd o les i ni gyd – yn y cyfnod anodd hwn efallai yn fwy nag erioed. Felly dathlwch gyda ni drwy fynd ati ar y 4ydd o Fawrth drwy rannu stori naill ai fel teulu, gyda’ch ffrindiau o bell, gyda’r gath neu’r ci hyd yn oed!”

Ychwanegodd Angharad Sinclair, Rheolwr Ymgyrchoedd yn Adran Hyrwyddo Darllen a Llyfrau Plant y Cyngor Llyfrau: “Mae darllen yn gallu agor y drws ar fydoedd a phrofiadau newydd, ac ry’n ni’n falch iawn o allu cynnig ystod wych o lyfrau £1 unwaith eto eleni gan sicrhau bod dewis o lyfrau Cymraeg ar gael ochr yn ochr â’r rhai Saesneg. Mae ymchwil yn dangos bod treulio 10 munud y dydd yn darllen gyda phlentyn yn gwneud gwahaniaeth mawr i’w llwyddiant yn y dyfodol a nod y diwrnod arbennig yma yw sicrhau bod gan bob plentyn fynediad at fyd y llyfrau a’i fuddiannau.”

Tocyn Llyfr £1

Erbyn hyn, mae Diwrnod y Llyfr yn cael ei ddathlu mewn 100 o wledydd ar draws y byd a’r nod yw hyrwyddo darllen er pleser, gan gynnig cyfle i bob plentyn a pherson ifanc i ddewis a meddu ar eu llyfr eu hunain.

Diolch i National Book Tokens a llawer o gyhoeddwyr a llyfrwerthwyr hyfryd, mae Diwrnod y Llyfr, mewn partneriaeth ag ysgolion a meithrinfeydd ledled y wlad, yn dosbarthu tocyn llyfr Diwrnod y Llyfr £1 i blant a phobl ifanc. Gellir cyfnewid y tocyn naill ai am un o lyfrau £1 Diwrnod y Llyfr neu ei ddefnyddio tuag at brynu llyfr arall.

Mae llyfrau £1 Diwrnod y Llyfr yn rhodd gan lyfrwerthwyr, sy’n ariannu cost y tocyn llyfrau £1 yn llawn. Mae’r llyfrau £1 hefyd ar gael mewn braille, print bras a sain trwy yr RNIB. Bydd tocynnau llyfr £1 Diwrnod Llyfr yn ddilys o ddydd Iau 18 Chwefror tan ddydd Sul 28 Mawrth 2021 ac eleni bydd y llyfrwerthwyr sy’n cymryd rhan yn anrhydeddu’r tocynnau y tu hwnt i 28 Mawrth tra bydd y stoc o lyfrau £1 yn parhau. Cysylltwch â’ch llyfrwerthwr lleol i wirio a ydyn nhw’n gallu cynnig £1 oddi ar deitlau eraill. Mae’r telerau ac amodau llawn ar wefan elusen Diwrnod y Llyfr.

Ha Ha Cnec! Jôcs Twp a Lluniau Twpach (Broga) gan yr awdur, darlunydd a chartwnydd Huw Aaron yw’r llyfr £1 Cymraeg newydd ar gyfer 2021 ac mae ar gael nawr drwy siopau llyfrau Cymru.

Mae tri llyfr Cymraeg arall ar gael am £1 eleni sef Stori Cymru Iaith a Gwaith (Gwasg Carreg Gwalch) gan Myrddin ap Dafydd, Na, Nel! (Y Lolfa) Gan Meleri Wyn James a Darllen gyda Cyw (Y Lolfa) gan Anni Llŷn.

Er bod drysau siopau llyfrau ynghau am y tro, maen nhw dal ar agor am fusnes ar-lein a thros y ffôn gan gynnig gwasanaeth clicio-a-chasglu neu ddanfon drwy’r post. Mae manylion holl siopau llyfrau annibynnol Cymru i’w cael ar wefan y Cyngor Llyfrau.

Cefndir

• Yng Nghymru, caiff ymgyrch Diwrnod y Llyfr ei chydlynu gan y Cyngor Llyfrau a’i chefnogi gan Lywodraeth Cymru a chwmni Waterstones.
• Bob blwyddyn, drwy gydweithio â llu o gyhoeddwyr a llyfrwerthwyr, mae Diwrnod y Llyfr yn trefnu rhestr o deitlau penodol am £1 yr un ar gyfer plant a phobl ifanc, a chenhadaeth Diwrnod y Llyfr yw eu hannog i fwynhau llyfrau a darllen drwy roi cyfle iddyn nhw gael eu llyfr eu hunain. Mae’r Cyngor Llyfrau yn gweithio gyda Diwrnod y Llyfr i sichrau bod dewis o deitlau ar gael yn Gymraeg.
• Mae gwybodaeth bellach am y teitlau £1 Saesneg ar gael arlein worldbookday.com/books

Cynyddu caniatâd hawlfraint dros dro er mwyn cefnogi addysg plant

Chwef 17, 2021

Mae caniatâd hawlfraint ar ailddefnyddio deunydd wedi’i gyhoeddi wedi’i gynyddu dros dro ar gyfer ysgolion a cholegau, yn dilyn ymdrechion gan Asiantaeth Trwyddedu Hawlfraint y CLA, Cyngor Llyfrau Cymru a’r diwydiant cyhoeddi.

Wedi trafodaethau gyda’u haelodau, cyhoeddodd y CLA ar 9 Chwefror 2021 bod uchafswm y deunydd y gellid ei gopïo o dan eu Trwydded Addysg yn cynyddu dros dro – o’r 5% presennol i 20% tan 31 Mawrth 2021.

Ac mae Cyngor Llyfrau Cymru wedi trefnu caniatâd arbennig gyda rhai o brif gyhoeddwyr Cymru er mwyn eu gwneud yn haws i athrawon ddefnyddio eu deunydd ar gyfer dysgu o bell yn ystod cyfnod y pandemig.

Trwydded Addysg y CLA

O dan y newid dros dro i delerau’r drwydded, gall athrawon gopïo hyd at 20% o lyfr print sy’n eiddo i’r ysgol gan gynnwys cynnwys llyfrau wedi’i sganio sy’n cael eu cadw ar systemau dysgu rhithiol (VLE) yr ysgol.

Bydd y newid, sy’n berthnasol i ysgolion, colegau chweched dosbarth ac addysg bellach y DU,  yn rhoi mwy o hyblygrwydd i athrawon a myfyrwyr gael gafael ar adnoddau i gefnogi dysgu o bell tra bod ysgolion ynghau.

Gall defnyddwyr y Platfform Addysg hefyd gopïo hyd at 20% o lyfr digidol sydd ar gael ar y platfform yn ystod y cyfnod hwn.

Man amodau llawn y Drwydded Addysg i’w gweld ar wefan y CLA ac mae’r asiantaeth hefyd wedi paratoi canllawiau arbennig i ysgolion yn egluro’n syml beth yw eu hawliau o dan amodau arferol y drwydded.

Ar hyn o bryd, mae pob Awdurdod Addysg Lleol yng Nghymru wedi cofrestru gyda’r CLA sy’n golygu bod telerau’r drwydded yn berthnasol i’w holl ysgolion.

Cyhoeddwyr Cymru

Mae Cyngor Llyfrau Cymru hefyd wedi trefnu caniatâd dros dro arbennig gyda rhai o brif gyhoeddwyr Cymru o ran eu defnydd o lyfrau yn ystod y pandemig.

Y nod yw ei gwneud hi’n haws i athrawon ailddefnyddio deunydd sydd wedi’i gyhoeddi er mwyn cefnogi ymdrechion addysgu o bell.

Mae’r telerau’n amrywio o gyhoeddwr i gyhoeddwr ac yn cynnwys, er enghraifft, yr hawl i gopïo a recordio darlleniadau o lyfrau.

Mae manylion llawn y caniatâd dros dro sydd wedi ei gytuno gyda chyhoeddwyr Cymru i’w gweld ar wefan y Cyngor Llyfrau.

Dywedodd Helen Jones, Pennaeth Llyfrau Plant a Hyrwyddo Darllen y Cyngor Llyfrau: “Mae hwn yn gyfnod heriol i bawb ac yn enwedig i ysgolion wrth iddyn nhw barhau i gynnig addysg o safon ar adeg pan fo’r rhan fwyaf o ddisgyblion yn dysgu o gartref. Mewn amgylchiadau eithriadol, rydym yn croesawu cyhoeddiad y CLA am gynyddu caniatâd hawlfraint dros dro o dan amodau eu Trwydded Addysg. Rydym hefyd yn hynod o ddiolchgar i gyhoeddwyr Cymru am eu cydweithrediad parod a’u cefnogaeth i addysg plant yn ystod cyfnod sydd hefyd yn anodd iddyn nhw fel busnesau masnachol.”

DIWEDDARIAD – Sefyllfa’r siopau llyfrau – Ionawr 2021

Ion 8, 2021