Cyfleoedd cyhoeddi newydd ledled Cymru wrth i Gyngor Llyfrau Cymru gyhoeddi enwau derbynwyr Grant Cynulleidfaoedd Newydd

Heddiw, mae Cyngor Llyfrau Cymru, ynghyd â Cymru Greadigol, wedi cyhoeddi enwau’r rhai fydd yn derbyn £186,000 o arian grant i greu cyfleoedd newydd a datblygu cynulleidfaoedd newydd yn y sector cyhoeddi yng Nghymru.

Bydd y Grant Cynulleidfaoedd Newydd yn ariannu 13 o brosiectau yn y lle cyntaf, gyda phrosiectau’n amrywio o sefydlu cwmnïau cyhoeddi newydd sy’n eiddo i olygyddion ac awduron o gefndiroedd Du, Asiaidd a Lleiafrifoedd Ethnig ac sy’n cael eu rhedeg ganddynt, i lwyfannau digidol ar gyfer cyrraedd cynulleidfaoedd newydd, mentora awduron o gefndiroedd heb gynrychiolaeth ddigonol, a phrosiectau cymunedol ar gyfer casglu ac adrodd straeon.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Roeddem wrth ein bodd fod Cymru Greadigol wedi ymateb mor gadarnhaol i’n cynnig i greu cyfleoedd newydd o fewn y sector cyhoeddi yng Nghymru. Diben y grant yw cryfhau a chynyddu amrywiaeth y rhannau o’r diwydiant cyhoeddi rydym ni yn y Cyngor Llyfrau yn eu cefnogi ar hyn o bryd, ac mae’r grantiau’n rhoi blaenoriaeth benodol i fentrau cyhoeddi, awduron a chynulleidfaoedd newydd.

“Roedd y panel annibynnol yn chwilio am brosiectau a fyddai’n ysgogi newid ble bynnag y maent yn y sector, ac roedd yn wych gweld cynifer o syniadau newydd a deinamig ymhlith y ceisiadau – boed hynny ar gyfer busnesau cyhoeddi newydd, lansio teitlau newydd, cynyddu amrywiaeth rhwydweithiau proffesiynol, neu weithio gyda chymunedau lleol i sicrhau bod lleisiau heb gynrychiolaeth ddigonol yn cael eu clywed.

“Rydym yn falch o fod wedi gallu dyfarnu £186,000 o’r cyllid ar unwaith, ac mae rhai prosiectau wedi eu clustnodi ar gyfer datblygu a chydweithredu pellach yn ddiweddarach yn y flwyddyn.”

Dywedodd Dawn Bowden, Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon: “Rwy’n falch iawn bod Cymru Greadigol wedi gallu darparu’r cyllid hwn a fydd yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran cynyddu amrywiaeth yn y sector cyhoeddi yng Nghymru – a rhoi cyfle i grwpiau heb gynrychiolaeth ddigonol adrodd eu hanes. Mae’r Cyngor Llyfrau wedi creu rhaglen grantiau a fydd yn cefnogi ystod gyffrous ac eang o brosiectau ac rwy’n edrych ymlaen at eu gweld yn datblygu dros y misoedd nesaf.”

Roedd grantiau ar gael mewn 3 chategori: Band A – hyd at £2,500, Band B – £2,501 i £15,000 a Band C – £15,001 i £40,000, a dyfarnwyd cyllid i brosiectau yn y tri band. Mae’r ymgeiswyr llwyddiannus yn cynnwys:

Lucent Dreaming – cwmni cyhoeddi newydd (Band C)

Lucent Dreaming fydd y cwmni cyhoeddi llyfrau a chylchgronau cyntaf i gael ei ariannu yng Nghymru ac i fod o dan arweiniad ac yn cyflogi dau olygydd o liw amser llawn. Wedi’i sefydlu yn 2017, dechreuodd Lucent Dreaming fel cylchgrawn ysgrifennu creadigol, yn cael ei gyhoeddi ddwywaith y flwyddyn a’i redeg gan wirfoddolwyr, ar gyfer awduron newydd ac egin-awduron. Fodd bynnag, gyda’r cyllid newydd bydd yn datblygu i gynnwys cyhoeddi llyfrau, a’i nod yw cynnig llwyfan i awduron newydd ac egin-awduron, a meithrin golygyddion newydd a gweithwyr cyhoeddi proffesiynol o gefndiroedd a dan-gynrychiolir yng Nghymru. Mae Lucent Dreaming yn barod i dderbyn nofelau newydd i’w hystyried.

Dywedodd Jannat Ahmed, Prif Olygydd a chyd-sylfaenydd Lucent Dreaming: “Ar ôl sawl blwyddyn o gyhoeddi cylchgronau dan arweiniad gwirfoddolwyr, bydd y gronfa hon yn drawsnewidiol i mi, ac i’r diwydiant llyfrau yng Nghymru. Edrychwn ymlaen at gyhoeddi llyfrau gan awduron ac artistiaid sy’n dod i’r amlwg yn y DU, a mynd â Chymru a Lucent Dreaming at gynulleidfaoedd rhyngwladol.”

Just Another Poet – cyflwyno barddoniaeth i gynulleidfaoedd newydd, iau a mwy amrywiol yng Nghymru drwy gyfrwng llwyfannau digidol a symudol (Band B)

Sianel YouTube a sefydlwyd gan y bardd Taz Rahman o Gaerdydd ym mis Mai 2019 yw Just Another Poet. Mae’r sianel yn cynnwys cyfweliadau gyda beirdd a ffilmiau o ddigwyddiadau barddoniaeth, ac mae darpariaeth o raglenni dogfen llenyddol hygyrch ar y gweill a fydd yn cynnig golwg fanwl ar farddoniaeth a llenyddiaeth yng Nghymru. Byddai Taz yn ehangu cwmpas rhaglennu ac yn cyflwyno elfennau ychwanegol sy’n canolbwyntio ar dalent lenyddol sy’n dod i’r amlwg yng Nghymru, yn ogystal â thynnu sylw at bwysigrwydd siopau llyfrau a llyfrgelloedd i’r diwylliant llenyddol. Gyda’r cyllid grant, bydd Taz yn targedu cynulleidfa newydd ac amrywiol sy’n defnyddio dyfeisiau digidol symudol, yn gwneud defnydd o sianeli cyfryngau cymdeithasol i ehangu cwmpas diddordeb mewn barddoniaeth a llenyddiaeth yng Nghymru, yn ogystal â chynyddu amlygrwydd awduron o Gymru.

Graffeg – cylchgrawn digidol newydd i hwyluso ac annog mynediad i’r byd cyhoeddi ar gyfer pobl anabl (Band B)

Cwmni cyhoeddi yn Llanelli yw Graffeg, sy’n cyhoeddi llyfrau darluniadol ffeithiol a ffuglen ddarluniadol i blant. Amcan eu cynnig – cylchgrawn digidol sy’n hwyluso mynediad i yrfaoedd yn y byd cyhoeddi – yw mynd i’r afael â’r ffaith nad yw pobl anabl yn cael eu cynrychioli’n ddigonol mewn llenyddiaeth, a’r rhwystrau sy’n bodoli iddynt weithio fel awduron neu gyhoeddwyr.

Pontio, BLAS a Chymdeithas Affrica Gogledd Cymru – prosiect Clwb Darllen (Band A)

Nod y prosiect ar y cyd hwn rhwng Canolfan Celfyddydau Pontio ym Mangor, BLAS, prosiect Cyfranogi Celfyddydol y sefydliad, a Chymdeithas Affrica Gogledd Cymru, yw annog darllen er pleser a chael teuluoedd i ddarllen gyda’i gilydd. Yn ystod cyfres o weithdai, bydd teuluoedd o Gymdeithas Affrica Gogledd Cymru yn creu llyfr plant, a byddant wedyn yn derbyn copi ohono fel anrheg i’w gadw a’i fwynhau gartref gyda’i gilydd. Bydd yr awdur Casia Wiliam a’r artist Jac Jones yn gweithio gyda’r teuluoedd, ynghyd â sesiynau gyda storïwyr a cherddorion Cymreig ac Affricanaidd, i bori drwy straeon traddodiadol, ar lafar ac ar gân.

Dyrannwyd yr arian grant ar gyfer y prosiectau newydd ym mis Ebrill 2022. Mae’r rhestr lawn o brosiectau i’w gweld ar Grantiau | Cyngor Llyfrau Cymru.

Llywodraeth Cymru yn cefnogi banciau bwyd a grwpiau cymunedol lleol drwy roi llyfr yn anrheg i blant a phobl ifanc ledled Cymru

Mae grwpiau cymunedol a banciau bwyd ledled Cymru wedi ychwanegu llyfrau plant at y rhestr o adnoddau a chymorth y gallant eu darparu i deuluoedd o’r gwanwyn hwn ymlaen.

Fel rhan o fuddsoddiad Llywodraeth Cymru ar gyfer ymgyrch rhoi llyfr yn anrheg, mae Cyngor Llyfrau Cymru wedi cyflenwi dros 40,000 o lyfrau i’r banciau bwyd, sefydliadau cymunedol a grwpiau lleol eraill er mwyn sicrhau bod llyfrau ar gael i blant a phobl ifanc yn eu cymunedau lleol.

Mae meithrin cariad at ddarllen yn greiddiol i waith Cyngor Llyfrau Cymru. Ers dechrau pandemig Covid-19, mae wedi cynnal nifer o ymgyrchoedd rhoi llyfr yn anrheg gyda grwpiau dethol megis teuluoedd, gofalwyr ifanc a phlant sy’n derbyn gofal. Roedd darparu llyfrau ac adnoddau yn un ffordd o gefnogi plant a theuluoedd trwy effeithiau’r pandemig, sef gorfod ynysu’n gymdeithasol a’r effaith ar eu lles a’u hiechyd meddwl a’u canlyniadau addysgol.

Un o brif amcanion y rhaglen Caru Darllen Ysgolion a rhoi llyfr yn anrheg i blant yw darparu dewis o adnoddau darllen deniadol o ansawdd uchel i deuluoedd eu defnyddio gartref.

Dywedodd Shoned Davies, Rheolwr Caru Darllen Ysgolion Cyngor Llyfrau Cymru: “Mae wedi bod yn wych cael cydweithio gyda’n cyfeillion a’n partneriaid yn y Trussell Trust, FareShare Cymru, IFAN (Independent Food Aid Network – y Rhwydwaith Cymorth Bwyd Annibynnol) a nifer o grwpiau cymunedol ledled Cymru i ddosbarthu’r llyfrau i’r plant a’r bobl ifanc. Dewiswyd y llyfrau hyn, sydd i gyd yn llyfrau o ansawdd uchel, o blith y llyfrau gan gyhoeddwyr yng Nghymru a werthodd orau i gynnwys ystod eang o ran oedran, pynciau a theitlau fel y gall pawb ddewis y llyfr iawn ar eu cyfer nhw. Hoffem ddiolch i’r holl gyhoeddwyr sydd wedi gweithio mor galed i sicrhau bod y llyfrau hyn ar gael i blant ledled Cymru eu mwynhau.”

“… elwa ar y pleser a geir o ddarllen”

Dywedodd Susan Lloyd-Selby, Arweinydd Rhwydwaith y Trussell Trust yng Nghymru: “Rydym mor ddiolchgar am y miloedd o lyfrau a ddarparwyd ar gyfer ein banciau bwyd gan Gyngor Llyfrau Cymru. Diolch i gyllid gan Lywodraeth Cymru, mae’r fenter hon wedi galluogi’r banciau bwyd yn ein rhwydwaith ledled Cymru i ddarparu llyfrau i blant y gallai eu teuluoedd ei chael hi’n anodd eu fforddio fel arall. Roedd ansawdd ac amrywiaeth y llyfrau a ddarparwyd yn wych ac mae wedi bod yn hyfryd clywed pa mor gyffrous mae’r plant wedi bod i dderbyn eu llyfrau. Y llynedd, darparodd banciau bwyd y Trussell Trust dros 54,000 o barseli bwyd brys i blant yng Nghymru. Nid yw’n iawn i unrhyw un orfod dibynnu ar fanc bwyd, ac mae’r fenter hon wedi helpu i sicrhau bod plant y mae eu teuluoedd yn cael trafferthion ariannol yn gallu elwa ar y pleser a geir o ddarllen.”

“Llawer o blant a rhieni hapus”

Dywedodd Tom Mogford, Cydlynydd Aelodau Bwyd Cymunedol, FareShare Cymru: “Mae’r adborth gan ein haelodau yn wych. Mae llawer wedi sôn am y croeso mawr a roddwyd i’r llyfrau hyn, gyda llawer o blant a rhieni hapus. I deuluoedd na fyddent fel arall yn gallu fforddio neu gael mynediad at lyfrau fel hyn, roedd yn anrheg i’w chroesawu’n fawr. Rydym yn ddiolchgar am y rhodd gan Gyngor Llyfrau Cymru, ac ar ran ein haelodau a’u cymunedau, hoffem ddiolch yn fawr i bawb fu’n gysylltiedig â gwireddu’r cynllun!”

Dyma’r cam cyntaf wrth i Gyngor Llyfrau Cymru gyflawni cynllun rhoi llyfr yn anrheg Llywodraeth Cymru. Cam nesaf y buddsoddiad gwerth miliynau o bunnoedd i ymgysylltu â darllen fydd rhoi llyfr yn anrheg i bob dysgwr rhwng 3 ac 16 oed drwy bob ysgol wladol yng Nghymru, a chynllun Rhoi Llyfr yn Anrheg i Ysgolion, lle bydd pob ysgol wladol yn derbyn detholiad arbennig o lyfrau ar gyfer eu llyfrgell.

Bydd y cynllun Caru Darllen Ysgolion yn golygu bod pob dysgwr ledled Cymru yn cael mynediad cyfartal at ystod amrywiol o lenyddiaeth apelgar o safon, yn y Gymraeg a’r Saesneg, sydd wedi’i dewis yn arbennig ar gyfer plant a phobl ifanc.

Dywedodd Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, Jeremy Miles: “Mae darllen yn sgìl sylfaenol ym mron pob agwedd ar fywyd. Rwyf am danio’r angerdd tuag at ddarllen ar gyfer ein holl blant a theuluoedd. Drwy’r cynllun cyffrous hwn i roi llyfr yn anrheg, fel rhan o’r buddsoddiad ychwanegol o £5m gan Lywodraeth Cymru, rwyf am sicrhau bod gan bob dysgwr yng Nghymru ei lyfr ei hun i’w gadw.”

Cyngor Llyfrau Cymru i ariannu dau wasanaeth newyddion digidol Cymraeg o Ebrill 2022

Bydd gan Gymru fwy o sianeli newyddion digidol pwrpasol yn y Gymraeg o Ebrill 2022 ymlaen wrth i Gyngor Llyfrau Cymru gyhoeddi pwy fydd yn derbyn cyllid y gwasanaeth newyddion digidol am y 4 blynedd nesaf.

Bydd Golwg 360 a Corgi Cymru yn derbyn cyllid blynyddol o £100,000 yr un dan y cytundeb newydd, a fydd yn parhau o Ebrill 2022 tan Fawrth 2026.

Dyfarnwyd y grantiau yn dilyn proses dendro agored, sy’n gwahodd ceisiadau i ddarparu gwasanaeth newyddion digidol pwrpasol yn y Gymraeg. Gweinyddir y grant gan Gyngor Llyfrau Cymru ar ran Llywodraeth Cymru, gyda phanel annibynnol yn dyfarnu’r cyllid.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Pwrpas y grant yma ydy galluogi darpariaeth newyddion yn y Gymraeg a fydd yn gwneud cyfraniad sylweddol i ansawdd ac amrywiaeth newyddiaduraeth yng Nghymru. Y nod yn y pen draw ydy cynyddu nifer y bobl, yn enwedig pobl ifanc, sy’n ymgysylltu â’r newyddion trwy gyfrwng y Gymraeg.

“Cyflwynodd y ddau gwmni gynigion cyffrous a gwahanol i’r panel grantiau annibynnol gan ddangos sut y bydden nhw’n darparu gwasanaethau newyddion o ansawdd uchel a fydd yn apelio at ddarllenwyr ar draws Cymru, gyda straeon a chynnwys sydd yn berthnasol, yn hygyrch a chyda llais Cymreig cryf.

“Rydym ni’n falch iawn i allu dyfarnu’r cyllid grant i’r ddau gwmni a rhoi mwy o ddewis nag erioed i bobl dderbyn eu newyddion dyddiol yn y Gymraeg trwy amrywiaeth o blatfformau digidol.”

Dywedodd Owain Schiavone, Prif Weithredwr Dros Dro Golwg Cyf: “Mae Golwg yn falch o’r cyfle i barhau i gynnig gwasanaeth newyddion digidol yn y Gymraeg trwy golwg360.cymru. Mae gennym gynlluniau cyffrous ynglŷn â sut i symud y gwasanaeth i gyfeiriad ychydig yn wahanol, gan ymateb i’r hyn rydym wedi’i ddysgu am y gynulleidfa ers lansio golwg360 yn 2009, yn ogystal â’r modd y mae’r byd newyddion wedi esblygu ers hynny. Rydym yn hyderus yng ngallu ein tîm profiadol i barhau i ddarparu gwasanaeth o’r safon uchaf yn y Gymraeg dros y blynyddoedd sydd i ddod.”

Dywedodd Huw Marshall, Cyhoeddwr Corgi Cymru: “Rydym yn ddiolchgar i Gyngor Llyfrau Cymru sydd wedi croesawu ein gweledigaeth ar gyfer creu gwasanaeth newyddion digidol Cymraeg newydd a fydd yn targedu cenhedlaeth newydd o siaradwyr Cymraeg mewn cymunedau Cymreig ôl-ddiwydiannol, yn ogystal â’r rheini sy’n byw mewn cymunedau Cymraeg mwy traddodiadol.

“Bydd y buddsoddiad gan Gyngor Llyfrau Cymru yn ein galluogi, gobeithio, i ddatblygu gwasanaeth masnachol hyfyw yn yr iaith Gymraeg ac ychwanegu at luosogrwydd o fewn tirwedd y cyfryngau yng Nghymru.”

Gallwch chi ddilyn newyddion Golwg 360 ar Golwg360 – Newyddion, materion cyfoes, chwaraeon a chelfyddau – y diweddara yn ddi-dor yn y Gymraeg.

Bydd Corgi.Cymru yn cael ei lansio ar 25 Ebrill 2022. Gallwch chi ddilyn newyddion Corgi ar www.corgi.cymru

Facebook.com/corgicymru
Instagram.com/corgicymru
https://www.tiktok.com/@corgicymru

Datgelu’r Rhestr Fer Saesneg ar gyfer gwobr llyfrau plant hynaf Cymru Tir na n-Og 2022

Drama afaelgar mewn cyfnod o ryfel… chwedlau hynafol wedi’u hadrodd o’r newydd… stori’n myfyrio ar rym iachaol natur a chymeriadau lliwgar o fyd hanes Cymru. Bydd Cyngor Llyfrau Cymru yn cyhoeddi’r teitlau sydd wedi cyrraedd rhestr fer llyfrau Saesneg Gwobrau Tir na n-Og 2022 ar y Radio Wales Arts Show am 18:30 nos Wener, 11 Mawrth. Mae’r gwobrau eleni yn gymysgedd eclectig o’r gorau o straeon o Gymru a straeon am Gymru a gyhoeddwyd yn 2021.

Gwobrau Tir na n-Og ar gyfer llenyddiaeth plant a phobl ifanc yw’r gwobrau hynaf a mwyaf poblogaidd o’u bath yng Nghymru. Caiff y gwobrau eu trefnu’n flynyddol gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u noddi gan CILIP Cymru. Maent yn anrhydeddu ac yn dathlu’r awduron a’r darlunwyr mwyaf creadigol a’r deunyddiau darllen gorau i blant, naill ai yn y Gymraeg, neu drwy gyfrwng y Saesneg gyda dimensiwn Cymreig dilys.

Dros y blynyddoedd, mae’r gwobrau wedi’u hennill gan rai o’n prif awduron a darlunwyr gan gynnwys Manon Steffan Ros, Jac Jones a Catherine Fisher. Nod y gwobrau ydy dathlu darllen er pleser ac ysbrydoli dewisiadau darllen i ddarllenwyr ifanc. Trwy’r gwobrau gall plant a phobl ifanc fwynhau a chael eu hysbrydoli gan straeon ac ysgrifennu o Gymru neu am Gymru.

Dyma’r rhestr fer ar gyfer llyfr Saesneg gyda dimensiwn Cymreig dilys (4–18 oed):

Welsh Fairy Tales, Myths and Legends gan Claire Fayers (Scholastic, 2021)
‘Llyfr hyfryd yn llawn straeon rhyfeddol, difyr a chyffrous o fyd y tylwyth teg, mythau a chwedlau Cymreig, sy’n cael eu hadrodd o’r newydd gyda chynhesrwydd mawr ac yn llawn hiwmor.’

10 Stories from Welsh History that everyone should know gan Ifan Morgan Jones (darluniau gan Telor Gwyn) (Dragon Press, 2021)
‘Cyflwyniad arbennig i ddeg ffigur allweddol a digwyddiadau yn hanes ein gwlad, gyda’r wybodaeth wedi’i chyflwyno mewn ffordd hynod hygyrch a darllenadwy, gyda darluniau trawiadol.’

Swan Song gan Gill Lewis (Barrington Stoke Ltd, 2021)
‘Llyfr hardd ac emosiynol am rym iachaol natur; er gwaethaf ei dynerwch telynegol a chain, mae iddo neges bwerus am obaith ac adferiad.’

The Valley of Lost Secrets gan Lesley Parr (Bloomsbury Publishing Ltd, 2021)
‘Stori afaelgar wedi’i gosod yng nghymoedd de Cymru mewn cyfnod o ryfel, sydd yn llawn dirgelwch a chynllwynio ond caredigrwydd a chyfeillgarwch yn ogystal.’

Bob blwyddyn, mae paneli annibynnol yn penderfynu ar y rhestr fer ac yn dewis yr enillwyr ar gyfer y gwobrau Cymraeg a Saesneg. Mae gan y beirniaid sydd ar y Panel Saesneg eleni – Alex Ball (Cadeirydd), Jannat Ahmed, Simon Fisher a Lydia Bundy – brofiad helaeth ac angerdd ynglŷn â llenyddiaeth i blant.

• Mwy am feirniaid Gwobrau Tir na n-Og 2022

Dywedodd Alex Ball, Cadeirydd y Panel Saesneg: “Mae wedi bod yn bleser bod yn rhan o broses feirniadu Gwobrau Tir na n-Og eto eleni. Fel llyfrgellydd, mae wedi bod yn braf darganfod awduron a theitlau gyda’r fath amrywiaeth o gynnwys gyda dimensiwn Cymreig dilys, nifer ohonynt mewn lleoliadau braf. Rwyf wedi argymell sawl un o’r teitlau yma i ffrindiau, teulu a darllenwyr ifanc rwy’n eu cyfarfod yn y llyfrgell. Mae bob amser yn braf gallu rhannu teitlau gwych gyda chynulleidfa newydd a rhannu’r cyfle i weld ein diwylliant, ein hanes a’n gwlad yn cael eu hadlewyrchu rhwng cloriau llyfr da.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Eleni eto, mae gennym restr fer o safon uchel – ac rwy’n falch iawn nad oes rhaid i mi ddewis enillydd o blith y detholiad bendigedig yma! Llongyfarchiadau mawr i bawb sydd wedi bod ynghlwm â chreu’r cyfrolau sydd ar y rhestr fer. Mae’r ffaith fod pedwar llyfr yn hytrach na’r tri arferol yn dweud rhywbeth am y safon eleni – mae hyn yn dyst i nifer y llyfrau gwych oedd yn gymwys ar gyfer y wobr eleni.”

Cyhoeddwyd y rhestrau byrion ar gyfer llyfrau Cymraeg Gwobrau Tir na n-Og 2022 ar raglen Heno ar S4C nos Iau, 10 Mawrth.

Mae’r categori ar gyfer llyfrau Cymraeg oedran cynradd yn cynnwys Gwil Garw a’r Carchar Crisial gan Huw Aaron (Llyfrau Broga), Sara Mai a Lleidr y Neidr gan Casia Wiliam (Y Lolfa), a Gwag y Nos gan Sioned Wyn Roberts (Atebol).

Y tri llyfr sydd ar y rhestr fer yn y categori oedran uwchradd yw Hanes yn y Tir gan Elin Jones (Gwasg Carreg Gwalch), Y Pump, gol. Elgan Rhys (Y Lolfa), a Fi ac Aaron Ramsey gan Manon Steffan Ros (Y Lolfa).

Caiff enillwyr y categorïau Cymraeg eu cyhoeddi yn Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych ddydd Iau, 2 Mehefin, a bydd y teitl Saesneg buddugol yn cael ei ddatgelu ar y Radio Wales Arts Show ar nos Wener, 20 Mai.

Mae manylion pellach am y gwobrau a’r llyfrau sydd ar y rhestr fer ar gael ar wefan y Cyngor Llyfrau.

Cyhoeddi’r Rhestr Fer Gymraeg ar gyfer gwobr llyfrau plant hynaf Cymru – Gwobrau Tir na n-Og 2022

Dirgelion, anturiaethau a direidi cyffrous… golwg ffres ar hanesion a chymeriadau Cymru… a straeon pwerus a grymusol am dyfu i fyny yng Nghymru heddiw. Bydd Cyngor Llyfrau Cymru yn datgelu’r llyfrau Cymraeg sydd wedi cyrraedd rhestr fer Gwobrau Tir na n-Og ar raglen Heno ar S4C nos Iau, 10 Mawrth. Mae’r gwobrau eleni yn gymysgedd eclectig o’r gorau o straeon o Gymru a straeon am Gymru a gyhoeddwyd yn 2021.

Gwobrau Tir na n-Og yw’r gwobrau hynaf a mwyaf poblogaidd o’u bath ar gyfer llenyddiaeth plant a phobl ifanc yng Nghymru. Caiff y gwobrau eu trefnu’n flynyddol gan Gyngor Llyfrau Cymru a’u noddi gan CILIP Cymru. Maent yn anrhydeddu ac yn dathlu’r awduron a’r darlunwyr mwyaf creadigol a’r deunyddiau darllen gorau i blant, naill ai yn y Gymraeg, neu drwy gyfrwng y Saesneg gyda dimensiwn Cymreig dilys.

Dros y blynyddoedd, mae’r gwobrau wedi’u hennill gan rai o’n prif awduron a darlunwyr gan gynnwys Manon Steffan Ros, Jac Jones, Caryl Lewis a Gareth F. Williams. Nod y gwobrau ydy dathlu darllen er pleser ac ysbrydoli dewisiadau darllen i ddarllenwyr ifanc. Trwy’r gwobrau gall plant a phobl ifanc fwynhau a chael eu hysbrydoli gan straeon ac ysgrifennu o Gymru neu am Gymru.

Rhestr Fer Cynradd

Gwil Garw a’r Carchar Crisial, Huw Aaron, Llyfrau Broga
Llyfr llawn doniolwch, digwyddiadau dychmygus, bwystfilod arbennig, a phrif gymeriad sydd rhywsut yn gallu goroesi pob trallod ac anhrefn.

Sara Mai a Lleidr y Neidr, Casia Wiliam, Y Lolfa
Stori sy’n gafael o’r cychwyn cyntaf, yr ysgrifennu yn gelfydd, yn gymesur ac yn meddu ar hiwmor rhwydd.

Gwag y Nos, Sioned Wyn Roberts, Atebol
Stori lawn antur sy’n hoelio sylw’r darllenydd o’r paragraffau cyntaf, ac yn portreadu byd estron y Wyrcws yn gynnil ac yn afaelgar.

Rhestr Fer Uwchradd

Hanes yn y Tir, Elin Jones, Gwasg Carreg Gwalch
Cyfrol hardd sydd, yn symlrwydd y cyflwyniad a’r ieithwedd, yn gwneud hanes cymhleth yn hygyrch i’r darllenydd.

Y Pump, gol. Elgan Rhys, Y Lolfa
Casgliad o straeon heriol ac arbrofol sy’n cydblethu i greu un cyfanwaith ardderchog.

Fi ac Aaron Ramsey, Manon Steffan Ros, Y Lolfa
Nofel gyfoes a gafaelgar sy’n cyflwyno cymeriadau real o gig a gwaed sy’n taro tant gyda darllenwyr ifanc heddiw.

Bob blwyddyn, mae paneli annibynnol yn penderfynu ar y rhestrau byrion ac yn dewis yr enillwyr ar gyfer y gwobrau Cymraeg a Saesneg. Y beirniaid ar y panel Cymraeg eleni oedd Alun Horan (Cadeirydd), Morgan Dafydd, Sara Yassine a Ceri Griffith – rhai sydd â phrofiad helaeth ac angerdd ynglŷn â llenyddiaeth i blant. 

• Mwy am Feirniaid Tir na n-Og 2022

 Dywedodd Alun Horan, Cadeirydd y Panel Cymraeg: “Roedd yn bleser ac yn fraint cadeirio’r Panel Cymraeg eleni gyda’r arlwy yn arwydd pendant fod y diwydiant yn iach iawn. Braf gweld nifer o enwau newydd a bod safon ysgrifennu a diwyg y teitlau gyrhaeddodd y rhestr fer yn ardderchog. Ymysg y teitlau roedd sawl llyfr hynod o wreiddiol sy’n mynd â llyfrau plant a phobl ifanc yn y Gymraeg i dir newydd cyffrous, gyda’r potensial o ddenu darllenwyr anfoddog ac anodd eu cyrraedd.”

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Llongyfarchiadau mawr i bawb sydd wedi cyfrannu at greu’r llyfrau rhagorol ar y rhestrau byrion eleni. Nod y gwobrau hyn ydy dathlu’r gorau o blith llyfrau gwreiddiol yn y Gymraeg ac mae’n bleser mawr gweld llyfrau mor arloesol a chyffrous yn cael eu hanrhydeddu. Rydw i’n hynod o falch nad ydw i’n wynebu’r cyfrifoldeb o ddewis enillwyr o’r detholiad campus yma!”

Bydd y rhestr fer ar gyfer llyfrau Saesneg yn cael ei datgelu am 18:30 ddydd Gwener, 11 Mawrth ar y Radio Wales Arts Show.

Caiff enillwyr y categorïau Cymraeg eu cyhoeddi ddydd Iau, 2 Mehefin yn Eisteddfod yr Urdd Sir Ddinbych, ac enillydd y categori Saesneg ddydd Gwener, 20 Mai ar y Radio Wales Arts Show.

Dathlu 25 mlynedd o Ddiwrnod y Llyfr

Bydd y rhaglen lawn eleni yn helpu mwy o blant nag erioed i ddarganfod cariad at ddarllen.

Mae elusen Diwrnod y Llyfr yn dathlu ei phen-blwydd yn 25 oed ddydd Iau, 3 Mawrth 2022, ac mae’n gwahodd pawb i barti i ddathlu gorffennol, presennol a dyfodol darllen plant.

Darllen er pleser yw’r dangosydd mwyaf o lwyddiant plentyn yn y dyfodol – yn fwy felly nag amgylchiadau ei deulu, cefndir addysgol ei rieni neu eu hincwm.[1] Fodd bynnag, mae’n mynd yn llai poblogaidd, ac mae ar ei lefel isaf ers 2005.

Eleni, mae Diwrnod y Llyfr yn ysbrydoli plant a theuluoedd i ystyried eu hunain yn ddarllenwyr ac i ddarllen gyda’i gilydd yn fwy rheolaidd.

Mae uchafbwyntiau ymgyrch Diwrnod y Llyfr yng Nghymru yn cynnwys: 

• Llyfr £1 newydd yn Gymraeg gan yr awdur, y bardd a’r seren teledu plant nodedig Anni Llŷn – Lledrith yn y Llyfrgell (Y Lolfa)
• Adnoddau hwyliog a lliwgar yn llawn syniadau am sut i ddathlu gyda pharti wedi’i ysbrydoli gan ddarllen i nodi dathliadau’r pen-blwydd yn 25 oed
• Cystadleuaeth ar sianeli cyfryngau cymdeithasol Cyngor Llyfrau Cymru i ennill pentwr o 25 llyfr
• Cystadleuaeth noddedig ar Awr Fawr Cyw (S4C) i annog plant ac ysgolion i anfon lluniau o’u dathliadau a’u gwisgoedd Diwrnod y Llyfr

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Rwyf wrth fy modd bod y Cyngor Llyfrau yn gallu cefnogi’r gwaith o gyflwyno Diwrnod y Llyfr yng Nghymru, a dathlu’r pen-blwydd arbennig hwn. Rydym yn gwybod bod datblygu arfer o ddarllen er pleser yn ifanc yn dod â manteision gydol oes, ac rydym yn credu’n gryf y gall pawb fod yn ddarllenydd. Dyna pam rydym mor falch o allu sicrhau bod llyfr £1 arall ar gael yn Gymraeg eleni ac o weithio gyda’n ffrindiau o elusen Diwrnod y Llyfr i annog pawb i ddod o hyd i’r llyfr addas ar eu cyfer, ble bynnag maen nhw ar eu taith ddarllen.”

Er mwyn ei gwneud yn hawdd i bawb gymryd rhan yn Niwrnod y Llyfr 2022 ac i annog dathliad o ddarllen, bydd cyfres o adnoddau ar-lein hefyd ar gael ar wefan Diwrnod y Llyfr, gan gynnwys taflenni gweithgaredd a chanllawiau trafod i athrawon, rhieni a gofalwyr.

Yn ogystal, mae’r Cyngor Llyfrau yn annog pobl i fynd draw i’w siop lyfrau neu lyfrgell leol i ddarganfod pa lyfrau sy’n cydio yn eu dychymyg. Bydd amrywiaeth o weithgareddau ar y diwrnod ei hun, a chyn hynny hefyd, gan gynnwys ymgyrch You Are A Reader ar y cyfryngau cymdeithasol, lle bydd awduron gwaddol Diwrnod y Llyfr, dylanwadwyr a thalentau o fydoedd teledu, ffilm, cerddoriaeth a llenyddiaeth yn rhannu eu hoff straeon ac yn annog plant a’u teuluoedd i ymgolli mewn llyfrau a mwynhau darllen gyda’i gilydd yn rheolaidd.

Cymryd rhan
Diolch i waith National Book Tokens ar y cyd â chyhoeddwyr a llyfrwerthwyr, mae Diwrnod y Llyfr yn dosbarthu dros 15 miliwn o docynnau llyfrau gwerth £1/€1.50 ledled y Deyrnas Unedig ac Iwerddon bob blwyddyn drwy ysgolion, meithrinfeydd, llyfrgelloedd, carchardai ac elusennau eraill. Yn ogystal, mae modd lawrlwytho’r tocyn digidol untro o wefan Diwrnod y Llyfr.

Gellir cyfnewid tocynnau am unrhyw lyfr £1 rhwng dydd Iau, 17 Chwefror a dydd Sul, 27 Mawrth 2022 mewn siopau llyfrau, siopau llyfrau cadwyn ac archfarchnadoedd. Mae hefyd yn bosibl eu defnyddio fel cyfraniad o £1/€1.50 tuag at unrhyw lyfr arall.

[1] Y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd (OECD) ymhlith tystiolaeth arall – https://www.worldbookday.com/about-us/the-evidence/

Bydd y Cyngor Llyfrau ar gau o nos Iau, 23 Rhagfyr 2021 ac yn dychwelyd wedi’r gwyliau ar ddydd Mawrth, 4 Ionawr 2022.

Gwahodd ceisiadau ar gyfer Stori i Bawb: Cwrs Creu Straeon Amrywiol i Blant a Phobl Ifanc yng Nghanolfan Ysgrifennu Tŷ Newydd

Mae Cyngor Llyfrau Cymru ar y cyd â Llenyddiaeth Cymru yn gwahodd ceisiadau gan awduron sydd â phrofiadau bywyd sy’n cael eu tangynrychioli, yn benodol o fewn y byd llenyddiaeth a chyhoeddi yn y Gymraeg, i ymgeisio am le ar gwrs preswyl yng Nghanolfan Ysgrifennu Tŷ Newydd.

Hwylusydd: Elgan Rhys

Siaradwyr gwadd/tiwtoriaid
ar gyfer gweithdai unigol: Cyd-awduron Y Pump, Nia Morais, Megan Hunter, Ciaran Fitzgerald, a mwy.

Dyddiadau:
Y cwrs: Dydd Llun 25 Ebrill – dydd Gwener 29 Ebrill 2022
Agor i geisiadau: Dydd Llun, 13 Rhagfyr 2022
Dyddiad cau ar gyfer ceisiadau: Dydd Gwener 11 Chwefror 2022

Dan arweiniad yr awdur, artist theatr a hwylusydd celfyddydol Elgan Rhys a llu o awduron gwadd, bydd y cwrs yn cynnig gweithdai, sgyrsiau a thrafodaethau i ddatblygu eich crefft ysgrifennu creadigol i blant hŷn 8-12 oed a phobl ifanc 12+ oed. Rydym yn croesawu ceisiadau gan awduron newydd sbon, ag awduron â pheth profiad eisoes. Bydd 12 lle ar gael.

Mae Elgan Rhys yn awdur, artist theatr a hwylusydd celfyddydol sy’n dod o Bwllheli ac yn byw yng Nghaerdydd ers degawd. Elgan yw Rheolwr a Golygydd Creadigol cyfres Y Pump (Y Lolfa, 2021) ac awdur Tim (gyda Tomos Jones), nofel gyntaf y gyfres. Mae ei waith ar gyfer y theatr yn cynnwys Llyfr Glas Nebo (cyfarwyddwr, 2020), Woof (awdur, 2019), Chwarae (awdur a pherfformiwr, 2019-20) a Mags (awdur, 2018-9), ac mae wedi bod yn artist cyswllt gyda’r Frân Wen a Theatr Iolo. Mae hefyd yn un o Fodelau Rôl Stonewall Cymru, ac mae’n gweithio ar brosiectau newydd ar gyfer theatr, ffilm a theledu ar hyn o bryd.

Beth yw bwriad y cwrs?

Mae llyfrau yn llesol, yn enwedig i blant a phobl ifanc wrth iddynt geisio deall a dysgu am y byd o’u cwmpas. Gall llyfrau da fod yn gwbl hudolus gan gludo’r darllenydd i fydoedd gwahanol drwy rym geiriau a dychymyg yn unig. Daw cymeriadau ffuglennol yn ffrindiau da i’r darllenwyr am sbel, gan gynnig cysur, ysbrydoliaeth ac arweiniad mewn bywyd. Yn ôl adroddiad diweddar gan y National Literacy Trust, nododd 3 o bob 5 plentyn fod darllen yn gwneud iddynt deimlo yn hapusach, gyda hanner y plant yn nodi fod darllen yn eu galluogi i freuddwydio am y dyfodol. Ond beth all ddigwydd os nad yw plentyn yn adnabod eu hunain a’u teuluoedd yn y llyfrau sydd ar gael?

Bydd y cwrs hwn yn gam ymarferol er mwyn sicrhau fod llyfrau Cymraeg i blant a phobl ifanc yn berthnasol i pob plentyn yng Nghymru. Drwy gynnig hyfforddiant i awduron â phrofiadau byw perthnasol, y gobaith yw cyhoeddi mwy o lyfrau fydd yn cynnwys straeon ysbrydoledig am gymeriadau o amryw o gefndiroedd ethnig, cymeriadau sydd yn byw ag anableddau, a phortreadau o deuluoedd sydd yn cynnwys aelodau LHDTC+. Bydd llyfrau amrywiol hefyd yn sicrhau fod plant Cymru gyfan yn cael eu cyflwyno i’r amrywiaeth bendigedig o gymunedau a chefndiroedd teuluoedd sydd yn bodoli, gan anelu i greu cenedlaethau mwy caredig ac eangfrydig i’r dyfodol.

Bydd y cwrs yma yn dwyn ynghyd unigolion o liw (o gefndiroedd Du, Asiaidd neu leiafrif ethnig arall); unigolion sydd yn byw ag anableddau neu salwch (meddyliol neu gorfforol); unigolion sy’n uniaethu fel LHDTC+; neu unigolion fydd yn gallu esbonio yn eu geiriau eu hunain sut all eu profiadau bywyd unigryw gyfrannu tuag at ein hamcan o greu diwylliant llenyddol mwy cynhwysol ac amrywiol er budd ein darllenwyr ifanc. Nid oes angen profiad blaenorol o ysgrifennu cyn ymgeisio am le ar y cwrs hwn, na Chymraeg perffaith! – dim ond yr awydd i greu straeon ardderchog a’r potensial i greu gwaith o safon fydd yn cyfareddu plant a phobl ifanc.

Beth fydd yn digwydd ar y cwrs?

Gan gychwyn ar y prynhawn dydd Llun, bydd y criw o awduron a’r tiwtor yn cychwyn y cwrs drwy drafod eu hoff lyfrau amrywiol i blant hŷn a phobl ifanc. Gan archwilio’r elfennau gorau o’r llyfrau dan sylw, byddwn yn gosod seiliau ar gyfer datblygu gwaith gwych ein hunain yn ystod yr wythnos.

Drwy weithdai grŵp, sgyrsiau un-i-un, darlleniadau a sgyrsiau gan awduron gwadd ac unigolion o’r diwydiannau creadigol, bydd y cwrs yn rhoi arweiniad ar sut i adeiladu ar eich crefft ysgrifennu creadigol er mwyn creu straeon i blant hŷn (8-12) a phobl ifanc (12+).

Ar ôl y cwrs, bydd Llenyddiaeth Cymru a Chyngor Llyfrau Cymru yn annog y rhwydwaith newydd o awduron i gadw mewn cysylltiad drwy gyfarfodydd digidol i drafod syniadau, heriau ac i rannu gwaith ar y gweill. Bydd cyfleoedd pellach i ddatblygu yn cael eu rhannu yn gyson er mwyn sicrhau fod yr awduron yn parhau i ysgrifennu yn yr hir dymor, a hyd yn oed mynd ymlaen i gyhoeddi eu gwaith.

Cewch ragor o wybodaeth a ffurflen ymgeisio ar wefan Llenyddiaeth Cymru

Dyddiad cau ar gyfer ymgeisio: 5.00pm, dydd Gwener, 11 Chwerfror 2022

Llywodraeth Cymru’n cyhoeddi buddsoddiad o £5m ar gyfer rhaglenni darllen a rhoi llyfr yn anrheg i blant a phobl ifanc ledled Cymru

Mae Cyngor Llyfrau Cymru’n croesawu’r cyhoeddiad y bydd Llywodraeth Cymru yn darparu arian ychwanegol sylweddol er mwyn cefnogi’r ymgyrch rhoi llyfr yn anrheg #CaruDarllenYsgolion o wanwyn 2022 ymlaen. Fel rhan o’r buddsoddiad gwerth miliynau o bunnoedd ar gyfer ymgysylltu â darllen, bydd detholiad o 50 o lyfrau’n cael ei anfon i bob ysgol wladol yng Nghymru, yn ogystal â llyfr unigol i bob disgybl ei gadw. Bydd y cynllun yn golygu bod gan ddysgwyr ledled Cymru fynediad cyfartal i ystod amrywiol o lenyddiaeth apelgar o safon, yn Gymraeg a Saesneg, sydd wedi’i dewis yn benodol ar gyfer plant a phobl ifanc.

Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: “Mae’r buddsoddiad sylweddol hwn gan Lywodraeth Cymru yn tanlinellu pwysigrwydd ymgysylltu â darllen yn ystod plentyndod, a gwyddom fod yr arfer o ddarllen ymhlith y ffactorau sy’n cael yr effaith fwyaf ar gyrhaeddiad addysgol. Rydym yn falch iawn o gefnogi ymgyrchoedd Llywodraeth Cymru i roi llyfr yn anrheg gan eu bod yn gwneud cymaint o wahaniaeth i ysgolion a disgyblion ledled Cymru, ac mae’r cyllid ychwanegol hwn yn ein galluogi i ddosbarthu mwy o lyfrau i fwy o ddisgyblion i danio cariad at ddarllen y byddant yn elwa ohono drwy gydol eu hoes.

Mae ein strategaeth 5 mlynedd sydd newydd ei chyhoeddi yn amlinellu gweledigaeth y Cyngor Llyfrau ar gyfer Cymru fel Cenedl o Ddarllenwyr ac yn tanlinellu ein hymrwymiad ni ein hunain i gynyddu ymgysylltu â darllen ac ehangu’r rhaglenni rhoi llyfr yn anrheg. Rwy’n falch iawn fod Llywodraeth Cymru wedi cyndabod pwysigrwydd y cylch gwaith yma ac rydym yn edrych ymlaen at gydweithio â nhw i gefnogi’r rhaglen gyffrous ac uchelgeisiol hon.”

Wrth gyhoeddi’r cyllid newydd, dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: “Mae sgiliau siarad, gwrando a darllen yn chwarae rôl hanfodol yn ein bywydau bob dydd. Os ydyn ni am gau’r bwlch cyrhaeddiad rhwng disgyblion o gefndiroedd difreintiedig a’u cyfoedion, mae gwella sgiliau darllen yn hanfodol.

“Rhaid inni ysgogi cariad at ddarllen ymhlith plant ifanc er mwyn inni allu sicrhau bod ganddyn nhw’r sgiliau a’r arferion y bydd eu hangen arnyn nhw yn nes ymlaen mewn bywyd.

“Mae darllen yn hanfodol i sicrhau bod pob dysgwr yn cael cyfle i fanteisio ar ehangder y Cwricwlwm newydd i Gymru. Ac mae nodau’r cwricwlwm yn seiliedig ar wella llythrennedd a llafaredd ein dysgwyr iau.”

Ychwanegodd y Gweinidog: “Rwy’n hynod falch fy mod i’n gallu dangos yr effaith bwysig y gall llyfrau, darllen a llafaredd ei chael ar wireddu potensial plant drwy roi llyfr i bob plentyn a pherson ifanc yng Nghymru: yn ogystal â chyllid ar gyfer mwy o lyfrau mewn ysgolion ac i deuluoedd.”